Nếu bạn muốn sưu tầm một món đồ nào đó, đây có thể là thời điểm phù hợp bởi lo ngại suy thoái kinh tế đã khiến thị trường sưu tầm chậm lại và giá trở nên rẻ hơn.

Trong thập kỷ qua, các nhà đầu tư đã kiếm được khá nhiều lợi nhuận trong thị trường sưu tập. Nhưng 2019 có vẻ không phải là năm được ưa thích nhất, bởi đây là lần đầu tiên kể từ sau cuộc đại khủng hoảng kinh tế, thị trường sưu tập xuống dốc. Tuy nhiên vẫn còn một vài cái tên có thể mang lại hy vọng cho người sưu tầm, bao gồm các bức tranh của họa sĩ Claude Monet, rượu whisky của Macallan, và James Bond.

Lý do rõ nhất cho sự chậm lại này là tình hình suy thoái kinh tế trên thế giới. Năm 2019, thị trường suy thoái đã ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà sưu tầm giàu có, giống hệt cách nó đã làm một thập kỷ trước. Trong giai đoạn từ 2008-2009, tất cả các thị trường đều sụt giảm giá trị, riêng thị trường nghệ thuật chỉ còn hơn 1 triệu USD, giảm trung bình 54% so với trước đó.

Sự chậm lại trong giai đoạn 2018-2019 ít nghiêm trọng hơn. Nhưng công ty tư vấn Capgemini vẫn ước tính rằng các cá nhân sở hữu giá trị ròng cao (high-net-worth individuals, viết tắt HNWIs) – những người có tài sản tài chính trên 1 triệu USD bị giảm 3%, tương đương 2 nghìn tỷ USD trong năm 2018. Do đó, các nhà sưu tầm vẫn duy trì sự thận trọng, đặc biệt trong bối cảnh bất ổn chính trị gia tăng, căng thẳng thương mại và sự tăng trưởng chậm của Trung Quốc.

Trung Quốc hiện là một trong ba thị trường sưu tầm lớn nhất thế giới cùng với Hoa Kỳ và Anh. Do vậy, khi người mua rút lui, thị trường sẽ bị ảnh hưởng.

Trong năm 2019, thị trường xe hơi cổ thoi thóp, tiền xu ngừng tăng trưởng, rượu whisky (loại sản phẩm bùng nổ khá mạnh thời gian gần đây) cũng không còn rót ra lợi nhuận. Ngay cả mỹ thuật, thị trường khổng lồ hầu như không thể bị chạm tới, cũng bị giảm giá trị trong năm.

Thị trường nghệ thuật: Đầu tư cho Monet

Nghệ thuật là sự tung hứng của thị trường sưu tập bởi trước nay chưa có tiền lệ kiểm soát lĩnh vực này. Cuối năm 2018, sự kiện đấu giá mùa xuân tại New York với các tài sản từ bất động sản của Rockefeller thu về 833 triệu USD, giá trị cao nhất từ ​​trước đến nay cho một bộ sưu tập mà công ty nghiên cứu thị trường nghệ thuật, Veronika Lukasova-Duthy, theo dõi được.

Cuối năm 2018 đánh dấu đỉnh cao của thị trường nghệ thuật. Tuy nhiên, khi bước sang năm mới, giá cả có vẻ chuyển biến. Giá đấu giá nghệ thuật trung bình giảm 17% trong nửa đầu năm 2019, theo ghi nhận của Artprice.com.

Điều này có nghĩa là toàn bộ thị trường nghệ thuật đang sụt giảm giá trị, bởi Artprice cho biết chỉ số Artprice100 đã tăng 16% trong cùng kỳ. Do đó việc giảm giá trung bình chỉ phản ánh sự thiếu hụt các tác phẩm hàng đầu của những bậc thầy nghệ thuật (Old Masters). Thierry Ehrmann, người sáng lập và điều hành Artprice, lập luận rằng “thị trường bị thiếu nguồn cung”. Tuy nhiên, 2019 vẫn được nhận định là năm có những biến động nhẹ nhàng trong thị trường vốn dĩ rất dễ vỡ này.

Có thể xem 2019 là năm của Claude Monet, khi 23 tác phẩm ấn tượng của ông đã được bán trong nửa đầu năm với tổng số tiền thu được là 280 triệu USD. Kiệt tác rực rỡ “Meules (Haystacks)” đã đạt kỷ lục bức tranh Ấn tượng có giá cao nhất từng được bán tại New York – 110,7 triệu USD.

Bên cạnh đó, nhu cầu cho tranh đương đại tăng cao chưa từng thấy kể từ năm 2012, với giá người mua sẵn sàng trả tăng 40% trong nửa đầu năm (theo Artprice.com). Tác phẩm “Rabbit” của Jeff Koons, một tác phẩm điêu khắc bằng thép không gỉ được bán với giá 91,1 triệu USD, trở thành tác phẩm đắt giá nhất thuộc về một nghệ sĩ còn tại thế. Nghệ sĩ người Pháp gốc Hoa, Zao Wou-Ki cũng dẫn đầu sự trỗi dậy của các họa sĩ Trung Quốc, vượt qua ngôi vị nghệ sĩ có tác phẩm bán chạy nhất sau chiến tranh của Andy Warhol, với biên lai đấu giá đạt 328 triệu USD.

Tác phẩm “Apex” vẽ năm 1986 của nghệ sĩ người Mỹ gốc Phi, Jean-Michel Basquiat, cũng đã trải qua lần tăng giá trị khủng khiếp, từ 29.400 USD năm 1988 lên 10,8 triệu USD năm 2019. Thị trường năm 2019, tranh của Basquiat chiếm ba trong số mười lần bán lại có lợi nhuận cao nhất kể từ đầu năm, theo ghi nhận của Artprice.com.

Thị trường rượu: Hoàn toàn bình lặng

Domanie Romanée-Conti 1945.

Các nhà đầu tư đã nâng ly chúc mừng cho chai whisky tuyệt vời nhất cho những chai whisky hiếm của Knight Frank, với giá trị tăng tổng cộng 580% trong 10 năm qua tính đến tháng 12 năm 2018. BST Rare Whisky 100 Index của Knight Frank trở thành tài sản tạo thu nhập cao nhất trên thị trường rượu một thập kỷ qua. Nhu cầu tại thị trường Trung Quốc đóng vai trò xúc tác rất lớn cho những chuyến bay mới nối Bắc Kinh và Edinburgh.

Trang web rarewhisky101.com ghi nhận 53,2 triệu USD doanh số bán đấu giá ở Anh năm 2018, tăng từ 32,78 triệu USD từ năm 2017; giá trị trung bình mỗi chai tăng 26%. Vào tháng 11/2018, một nhà đầu tư đã trả mức giá kỷ lục 1,57 triệu USD cho một chai Macallan, củng cố vị trí đáng mơ ước nhất của hãng này.

Tuy nhiên đó là những cái tên duy nhất nổi bật. Trong những BST tập khác, mức giá cuối năm 2018 đánh dấu sự chững lại của thị trường rượu, kéo dài đến năm 2019.

Macallan vẫn giữ vững ngôi vị cao trong những nhà máy sản xuất, thậm chí còn tăng cường sự thống trị trong những năm gần đây. Cuối năm 2018, Highland Park chiếm vị trí thứ hai sau Macallan. Thị trường rượu cao cấp cũng trải qua câu chuyện tương tự. Đợt đấu giá tháng 10/2018 của Sotheby’s đã chứng kiến ​​chai vang đỏ, Burgundyée-Conti 1945 được bán với giá 558.000 USD, cao hơn so với ước tính 32.000 USD. Nhưng năm nay, bong bóng burgundy có lẽ đã vỡ và giá rượu vang Pháp giảm gần như trên tất cả các bảng xếp hạng.

Mặc dù giá hồi phục một chút kể từ giữa năm, nhưng chỉ số Liv-ex Fine Wine 1000 vẫn giảm 1%, tính đến cuối tháng 8 năm ngoái. Theo Nick Martin, đại diện Wine Owners, những người mua rượu tại thị trường Trung Quốc đã bắt đầu rút lui.

Thị trường xe hơi: Bắt đầu xuống dốc

Trong khi thị trường nghệ thuật trượt nhẹ thì những chiếc xe cổ bùng nổ. Xe cổ được xem là bộ sưu tập đem lại lợi nhuận khác tốt trong thập kỷ qua, nhưng điều đó chỉ kéo dài đến năm 2016, sau đó giá được trả tại các cuộc đấu giá cao cấp bắt đầu giảm dần.

Phiên đấu giá xe tháng 8 của Monterey càng khẳng định hiện tượng này. Tập đoàn bảo hiểm xe Hagerty tính toán mức giá trung bình đã giảm từ năm 436.849 USD năm 2018 xuống còn 319.610 USD trong năm 2019. Thị trường được đánh giá là ảm đạm. Tuy nhiên vẫn có một số điểm sáng như chiếc McLaren F1 đời 1994 được bán với giá 19,8 triệu USD, xác nhận sự nâng tầm của McLaren trong bảng xếp hạng xe cổ. Ngoài ra, chiếc Aston Martin DB5 được quảng bá trong bộ phim James Bond Thunderball cũng đạt đến mức giá 6,29 triệu USD.

Vào tháng 09/2019, chỉ số Blue Chip Index của Hagerty giảm 4% so với mức cùng kỳ năm ngoái, bao gồm tất cả dòng xe từ 1956 BMW 507 mui trần đến 1967 Chevrolet Corvettes và siêu xe Miuraghini 1970 tuyệt đẹp của thập niên 1970. HAGI, một nhóm nghiên cứu xe hơi cổ điển, cho biết sự suy giảm ảnh hưởng đến Porsche trong năm ngoái đã kéo sang cả Ferrari và Mercedes-Benz trong năm nay.

Thị trường đồng hồ: trở nên lỗi thời

Câu chuyện về đồng hồ trong hai năm qua chủ yếu xoay quanh mẫu Daytona của Paul Newman, nổi tiếng vì sự gắn kết với diễn viên, tay đua xe và biểu tượng phong cách này. Chiếc đồng hồ được ông đeo suốt 16 năm kể từ khi được cô vợ Joanne Woodward tặng. Cuối năm 2017, nó được bán với giá 17,8 triệu USD. Đồng hồ Rolex của Paul Newman có thể xem là ngoại lệ duy nhất với một câu chuyện lãng mạn phía sau. Rất ít đồng hồ khác đạt được tăng trưởng bất thường trong doanh số như vậy.

Trong số còn lại, Patek Phillipe vẫn là hãng đồng hồ được các nhà sưu tập giàu có lựa chọn nhiều nhất, đồng ý chi hơn 2 triệu USD bình quân. Tuy nhiên nếu xét về mặt đầu tư, lợi nhuận dài hạn của đồng hồ đeo tay hiện nay vẫn còn cách xa mức mong đợi – chỉ đạt mức lợi 73% trong suốt 10 năm, tính đến cuối năm 2018, theo chỉ số Luxury Investment Index của Knight Frank.

Bí mật khi đầu tư vào các bộ sưu tập

Giá cả ở những thị trường khác cũng rất thấp. Báo cáo của Knight Frank cho thấy đá quý và đá màu có tình hình khả quan nhất trong số các thị trường còn lại, trong khi đồ nội thất cổ điển tiếp tục sụt giảm dài hạn, 32% trong một thập kỷ. Tiền cổ quý hiếm đạt tăng trưởng mạnh vào năm 2018 và chậm lại dần trong năm 2019.

Giá trị các món đồ sưu tập có thể không tăng như mong đợi trong thời gian qua, nhưng Patrick Patrick Drahi, một tỷ phú người Pháp, người đã mua lại Sotheby’s vào tháng 09/2019 đã nhấn mạnh rằng thị trường sưu tập đã trở nên khổng lồ như thế nào: nhà đấu giá được định giá ở mức 3,7 tỷ USD.

Nhìn chung, thị trường sưu tập năm 2019 đang hoạt động kém nhất trong suốt khoảng thời gian 10 năm qua. Điều này đúng với những lời khuyên từ chuyên gia. Tuy nhiên, Mark Haefele, Giám đốc đầu tư của UBS, nêu quan điểm trong buổi triển lãm The Art Market 2019 tại sự kiện Art Basel: “Việc quá tập trung vào lợi nhuận tài chính có thể làm giảm giá trị thực sự của nghệ thuật. Nếu bạn có tiền để tiêu, hãy cứ đầu tư. Nhưng đừng quên tập trung cho những gì bạn thích, hơn là những gì bạn nghĩ sẽ đem lại sự giàu có.”

Blockchain có thể chinh phục thị trường?

Công nghệ đáng được quan tâm nhất trong giai đoạn vừa qua là blockchain. Do đó, không ngạc nhiên khi các nhà công nghệ muốn kết hợp fintech với thị trường sưu tập. Sự kết hợp này ngày càng rõ ràng khi công nghệ blockchain đang tạo ra được một chuỗi dữ liệu không thể bị thay đổi. Một số kỹ sư công nghệ xem đây là một thứ phức tạp và khó khăn. Tuy nhiên, vẫn có những nhóm nhà sưu tập nghiên cứu sâu hơn về điều này.

De Beers là một ví dụ. Nhà kim hoàn này đã sử dụng blockchain để theo dõi dòng kim cương và giúp nguồn gốc xuất xứ của chúng trở nên minh bạch hơn. Vào tháng 11/2018, Christie’s đã hợp tác với Artory để ghi lại một cuộc đấu giá nghệ thuật trị giá 318 triệu USD bằng blockchain. Codex Protocol cũng đã có ý định tạo ra một sổ đăng ký blockchain cho các bộ sưu tập độc đáo.