Chúng ta không nhất thiết phải là người nổi tiếng để truyền cảm hứng cho một ai khác, và đối tượng hướng tới không chỉ đơn thuần là những cá nhân xung quanh mà là cả cái tôi bên trong mỗi người.

Là một nghệ sĩ trang điểm say mê khai phá nghệ thuật và các giới hạn của cá nhân, sau nhiều thể nghiệm và tích lũy, PSI (Phạm Hà Phương) đã ra mắt triển lãm “Bản Thể”. 21 nhân vật trong đó là 21 câu chuyện chân thật, lay động nhằm tôn vinh vẻ đẹp và cảm hứng của người phụ nữ.

“Bản Thể” có thể được coi là triển lãm nghệ thuật đa phương tiện đầu tiên của một nghệ sĩ trang điểm tại Việt Nam. Vậy với chị PSI, đâu là điểm khởi đầu của hành trình này?

Từ năm 2015, tôi đã có những dự án hình ảnh liên quan đến phụ nữ truyền cảm hứng. Phần lớn người tham gia là những khách hàng, những người không phải nghệ sĩ và ít tiếp xúc với chụp hình. Qua 12 dự án về hình ảnh với ý tưởng khác nhau, tôi nhận thấy quá trình và thành quả của chúng không chỉ dừng lại ở mình và nhân vật mà còn lan tỏa tới rất nhiều người khác xung quanh. Bản thân tôi cũng rất thích việc tạo ra các không gian sáng tạo để mọi người được tiếp cận trải nghiệm nhiều hơn và để họ có một thói quen mới trong việc lưu giữ hình ảnh cá nhân.

Tuy vậy, khi nghĩ đến một cuộc triển lãm, tôi rất đắn đo trong việc chọn ra phương thức mà thể hiện mình đúng nhất. Cá nhân tôi lại rất thích tìm hiểu và thử nghiệm nhiều chất liệu nên trong đợt dịch covid đang căng thẳng năm 2021, tôi mày mò làm mặt nạ từ gương mặt của bạn GiGi Hương Giang để thực hành bản mẫu đầu tiên. Khoảng thời gian đó cho đến hiện tại là một quá trình từ từ tích lũy, hiện thực hóa ý tưởng thông qua các nhân vật truyền cảm hứng và xâu chuỗi thành một câu chuyện liền mạch.

Câu chuyện liền mạch mà chị nhắc tới có phải tính nữ từ khi nó bắt đầu hiển lộ rõ nét cho tới khi trải qua rất nhiều gian truân của cuộc đời? Và tại sao chị chọn tính nữ?

Tôi thích tính nữ và những điều liên quan đến con gái. Họ đều là những người nhiều tình cảm, nhiều biến động nhưng cũng rất nghị lực và giàu cảm hứng. Câu chuyện trong “Bản thể” là tính nữ với một vòng đời nhiều lát cắt. Những câu chuyện từ cô gái 18 trong trẻo, những năng lượng chớm nở ở tuổi đôi mươi e ấp của Nân, những rực rỡ tươi đẹp ở Kaity, những cháy bỏng của Thảo Nhi, những tâm tư thầm kín của Minh Đức, hay những trải nghiệm của bà, của mẹ đều là những câu chuyện xoay quanh cuộc sống của mình, kể cả khi là một người nghệ sĩ trang điểm hay một người con, người cháu. Những câu chuyện ấy nếu không có sự gắn kết nhất định thì sẽ rất khó chạm vào. Và tôi, khi lắng nghe câu chuyện đa dạng cung bậc của họ, vừa hay cũng chính là một người tiếp nhận cũng như được gắn kết chúng lại như một hành trình hoàn chỉnh.

Vậy chị đã kể câu chuyện đó trên các tác phẩm như thế nào?

“Mỗi bản thể phải mang trọn vẹn cả hình thể và chất thể, chất thể đóng vai trò chất liệu, còn hình thể đóng vai trò mô thức”. Đây là một trong những diễn ngôn về “Bản thể” được gửi gắm tới công chúng. Tôi luôn nghĩ về việc làm thế nào để tác phẩm ra giống nhất với câu chuyện đầy sự lay động mà tôi được xâu chuỗi lại. Từ đó với mỗi một nhân vật, mình lựa chọn cho họ một phương thức biểu đạt phù hợp trên đa dạng chất liệu như thạch cao, gốm sứ, sơn mài, mạ crom, v.v.. Tôi dùng kỹ thuật life-casting – quá trình tạo ra một bản sao ba chiều của cơ thể người sống, thông qua việc sử dụng kĩ thuật lấy dấu và đúc khuôn để tái tạo các đặc điểm của nhân vật và phát triển thêm về phần sắp đặt nhằm mang lại trải nghiệm gần gũi hơn. Ví dụ như đặt bàn tay mẹ (một người nội trợ) bên cạnh bàn tay nhỏ nhắn của chị Nhung (đại diện cho lớp doanh nhân) giống như một sự kết nối, nhưng trong đó cũng có sự phản tư lẫn nhau của tác phẩm. Đồng thời trong triển lãm, qua hệ thống gương phản chiếu, mỗi một khán giả cũng sẽ có một góc nhìn khác nhau để tương tác với câu chuyện.

Với một chuỗi các câu chuyện về tính nữ và một lối thể hiện chỉn chu, mỗi thành tố đều mang ý nghĩa riêng, thông qua triển lãm, đâu là thông điểm mà chị gửi gắm?

Tôi làm cái này cho bản thân mình trước. Khi thấu suốt cái tôi của bản thân mình thì mới nhận ra được rằng mình là tất cả những gì xung quanh. Và tôi muốn được thử sức với nghệ thuật và khám phá giới hạn của bản thân nhiều hơn nữa. Bên cạnh đó, tôi hy vọng đây sẽ là một dự án xã hội về tính nữ để mọi người cùng nhìn ngắm, cảm nhận, soi chiếu và tìm ra bản thể bên trong mình từ một góc cạnh khác. Chúng ta không nhất thiết phải là người nổi tiếng để truyền cảm hứng cho một ai khác và đối tượng hướng tới không chỉ đơn thuần là những cá nhân xung quanh mà là cả cái tôi bên trong mỗi người. 21 nhân vật trong dự án đều là những cá thể mạnh mẽ, giàu nghị lực và tràn đầy sự tự tin về bản thân. Tôi tin rằng khi chúng ta tự tin là chúng ta đã đẹp theo một cách riêng.

Sau khi thực hiện thành công dự án mình ấp ủ bấy lâu, chị PSI nhìn nhận thế nào về bản thể của mình? Và sau “Bản Thể” sẽ là…

Mọi sự đều biến đổi và không có gì là mãi mãi. “Bản thể” của Phương là tất cả những nhân vật này nhưng không chỉ dừng lại ở họ. Sẽ còn những người ta cần gặp và cả những câu chuyện ta sẽ được nghe, nhưng dùng hòa lại sẽ vẫn là mình. Còn sau “Bản Thể”, mặc dù cuộc sống vẫn tiếp diễn, nhưng bên trong tôi sẽ cần một khoảng lặng vì tôi đã trút hết tấm lòng với nó. Tôi vẫn luôn thích cái mới và khám phá bản thân nên sẽ còn nhiều lần thử sức với việc làm thế nào để gắn kết mọi thứ xung quanh và đưa vào đời sống nghệ thuật. Tôi nghĩ đó sẽ là một cái mới, một hành trình còn nhiều thử thách. Biết đâu sau tính nữ, mình sẽ có cơ hội làm về tính nam.

Tâm Phạm