Triển lãm hội hoạ của vua Hàm Nghi “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama” do tạp chí Art Republik Việt Nam phối hợp tổ chức cùng Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế và Viện Pháp tại Việt Nam đã chính thức khai mạc tại điện Kiến Trung – công trình văn hoá lịch sử trọng điểm thuộc quần thể kinh thành Huế.

Buổi lễ khai mạc được đón tiếp nhiều đại biểu, lãnh đạo thành phố Huế cùng gần 300 khách mời, đối tác cùng những người yêu thích hội hoạ, lịch sử, nghệ thuật từ khắp mọi miền đất nước hội tụ tại Huế, quê hương của cựu hoàng Hàm Nghi. Sự kiện này cũng được diễn ra đồng thời với khoảng thời gian Huế vinh dự đăng cai Năm Du lịch Quốc gia, kết hợp với Festival Huế 2025, kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng thành phố Huế (26/03/1975 – 26/03/2025) và chào mừng Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương.

Lấy bút danh Tử Xuân – “Con trai của mùa xuân,” vua Hàm Nghi đã ký thác trong nghệ thuật nỗi hoài niệm về quê hương và khát vọng vượt thời gian. Suốt 15 năm qua, các tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi đã từng xuất hiện trên thị trường nghệ thuật Pháp, chủ yếu từ các bộ sưu tập tư nhân, là hậu duệ của những người bạn mà ngài từng tặng tranh. Chính từ đây, các nhà sưu tập Việt Nam bắt đầu phát hiện và đưa tranh của ông trở về.

Tháng 03/2025 giữa lòng cố đô, triển lãm “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama” không chỉ mở ra cánh cửa dẫn lối công chúng về với di sản hội họa của vị hoàng đế lưu vong, mà còn là một cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, nơi những gam màu, đường nét hồi sinh một tâm hồn nghệ sĩ giữa dòng chảy lịch sử. Lần đầu tiên, 21 tác phẩm hội hoạ quý giá của vua Hàm Nghi được quy tụ từ 10 bộ sưu tập tư nhân, sẽ chính thức được trưng bày chào đón công chúng yêu nghệ thuật từ khắp cả nước từ ngày 25/03/2025 đến hết ngày 06/04/2025. Đây là kết quả của hành trình hơn một năm miệt mài lần theo dấu vết thời gian, tìm kiếm, xác tín, thẩm định, phục chế nghiêm ngặt theo chuẩn quốc tế đến từ giám tuyển Ace Lê và Lân Tinh Foundation, phối hợp cùng Tiến sĩ Amandine Dabat – Hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi, cùng nhiều đơn vị, đối tác mỹ thuật hàng đầu trong và ngoài nước.

Ngoài ra, đây còn là triển lãm mỹ thuật đầu tiên tại Điện Kiến Trung, Huế. Trong không gian vừa được phục chế tại tầng hai của Điện Kiến Trung, khách tham quan sẽ có cơ hội bước vào một hành trình trắc trở với nỗi nhớ nhà da diết và tình yêu thiên nhiên. Ông không vẽ những hoài niệm cung đình, mà tìm thấy sự an ủi trong thiên nhiên rộng lớn, qua hình ảnh của những ngọn núi trầm mặc, những tán cây vững chãi, mặt hồ mênh mang hay bầu trời tự do vô tận.

Mỗi bức tranh mở ra một mảnh ghép trong thế giới nội tâm của vua Hàm Nghi, chẳng hạn như Vue de la résidence d’El Biar (Quang cảnh dinh thự ở El Biar) khắc họa nơi ông từng sống tại Alger, một góc bình yên giữa kiếp lưu đày. Phong cảnh với cây bách (Menthon-Saint-Bernard) (1906) là hình ảnh một vùng quê nước Pháp, nơi ông tìm đến trong những chuyến du ngoạn, thể hiện sự giao thoa giữa thực tại và nỗi nhớ quê nhà. Trong khi đó, Bờ rừng (hồ Geneva) (1920) mang một sắc thái trầm lắng, với những gam màu giàu chiều sâu gợi lên tâm trạng của người nghệ sĩ trước sự mênh mông của thiên nhiên.

Là tổ chức tiên phong trong việc gìn giữ và phát huy di sản cố đô, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ những công trình kiến trúc, nghệ thuật và truyền thống đặc sắc của triều Nguyễn. Chia sẻ về ý nghĩa của triển lãm, ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, nhấn mạnh: “Chuyến hồi cố của các tác phẩm nghệ thuật được sáng tác bởi vua Hàm Nghi tại Điện Kiến Trung (Huế) không chỉ là một cuộc hội ngộ đầy xúc cảm giữa nghệ thuật và lịch sử, mà còn là lời tri ân sâu lắng gửi đến vị vua bị lưu đày nhưng không lạc mất hồn quê. Để có được cuộc triển lãm này, chúng tôi gửi lời cảm ơn và đánh giá cao Tạp chí Art Republik, Tiến sĩ Amandine Dabat – Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi và Viện Pháp tại Việt Nam, đã phối hợp có hiệu quả suốt thời gian qua. Hy vọng, triển lãm sẽ giúp công chúng hiểu rõ hơn về cuộc đời và nghệ thuật của vị vua yêu nước”.

Triển lãm lần này không chỉ đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình bảo tồn di sản, mà còn là một nhịp cầu văn hóa giữa hai quốc gia. Sự kiện lần này còn là minh chứng sống động cho sự hợp tác bền chặt giữa Pháp và Việt Nam trong lĩnh vực văn hóa. Ông Franck Bolgiani, Tùy viên văn hóa Đại sứ quán Pháp, Giám đốc Viện Pháp tại Hà Nội và Phó giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam, bày tỏ sự nhiệt thành trong việc hợp tác phát triển văn hóa trong tương lai: “Vua Hàm Nghi không chỉ là một vị hoàng đế mà còn là một trong những nghệ sĩ Việt Nam đầu tiên được đào tạo bài bản về hội họa phương Tây. Bằng cách kết hợp những kỹ thuật hàn lâm Pháp với tình yêu sâu sắc đối với thiên nhiên và văn hóa quê hương, ông đã sáng tạo ra những tác phẩm vô cùng độc đáo, ngập tràn cảm xúc và thấm đẫm hoài niệm. Từng bức tranh phong cảnh là một lời tự sự đầy tinh tế về nỗi cô đơn, sự kháng cự và cả vẻ đẹp của tâm hồn Việt Nam vang vọng. Qua triển lãm này, chúng ta có cơ hội chiêm ngưỡng ngôn ngữ nghệ thuật của một vị hoàng đế, người dù trong cảnh lưu vong vẫn biết cách làm sống dậy những ký ức và văn hóa của cố hương”.

Cũng trong khuôn khổ lễ khai mạc, tạp chí Art Republik giới thiệu đến công chúng ấn phẩm số 7 với chủ đề “Tầm nhìn từ trung điểm”. Ấn phẩm Art Republik số 7 mang đến những góc nhìn mới mẻ, đa chiều về hội hoạ, nghệ thuật cùng tiêu điểm là hành trình tìm kiếm, giám tuyển và tạo nên không gian nghệ thuật đặc sắc của triển lãm hội hoạ của vua Hàm Nghi “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama”. Chia sẻ thêm về tài năng hội hoạ của vua Hàm Nghi, giám tuyển – nhà nghiên cứu mỹ thuật Ace Lê, đồng thời là Tổng biên tập của tạp chí Art Republik, cho biết: “Tranh Hàm Nghi là sự kết hợp độc đáo giữa tài năng mỹ thuật và tình yêu đất nước, nơi ông gửi gắm nỗi nhớ quê hương và ẩn chứa cả sự phản kháng ngầm trước những áp bức trong thời gian bị lưu đày. Cựu hoàng vẽ cảnh nhưng thật ra là vẽ tình, cả tình riêng và tình chung. Đây là lý do tôi quyết định đặt tựa “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama” cho triển lãm, lấy cảm hứng từ tứ thơ của Bà Huyện Thanh Quan. Hàm Nghi là ví dụ tiên phong và điển hình cho lối tiếp cận giao thoa mỹ thuật Á-Âu, tiếp thu mà không hòa tan, vẫn giương cao được ngọn cờ bản sắc theo cách riêng của mình. Trong nền kinh tế vị Tây phương và vị thị trường, Hàm Nghi và các tác phẩm của ngài đã bị phủ bụi một thời gian dài, và bây giờ là lúc chúng ta cần kể lại câu chuyện bằng chính ngôn ngữ và góc nhìn bản địa, như đức vua đã từng làm hơn một thế kỷ trước”.

—

Triển lãm hội hoạ “Trời, Non, Nước | Allusive Panorama” do tạp chí Art Republik Việt Nam phối hợp cùng Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế và Viện Pháp tại Việt Nam tổ chức, sẽ diễn ra từ ngày 25 tháng 3 và kéo dài 2 tuần tại Điện Kiến Trung, Huế. Tuần lễ triển lãm cũng được diễn ra đồng thời với khoảng thời gian Huế vinh dự đăng cai Năm Du lịch Quốc gia, kết hợp với Festival Huế 2025, kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng tỉnh (26/03/1975 – 26/03/2025) và chào mừng Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương.

Ngoài ra, dự án còn có sự đồng hành từ các thương hiệu: HDBank, JEMMIA, IMGH, VNPAY, SUNLIFE, CARA Lighting, PDA cùng một số đơn vị khác.

Đội Ngũ Giám Tuyển:

Về Giám tuyển Ace Lê:

Ace Lê là một giám tuyển và nhà nghiên cứu nghệ thuật Việt Nam. Ông là Giám đốc Điều hành đầu tiên của Sotheby’s cho thị trường Việt Nam, và giám tuyển chuỗi triển lãm tiên phong “Hồn Xưa Bến Lạ” và “Mộng Viễn Đông”. Ông cũng là Giám đốc Sáng lập của tổ chức phi lợi nhuận Lân Tinh Foundation, Tổng Biên tập Art Republik Việt Nam, thành viên Ban Cố vấn của UOB Painting of the Year (từ 2024), Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (từ 2022) và Kho Dữ liệu Nghệ thuật Đương đại Việt Nam (2022-2023). Là một đại diện chương trình Lãnh đạo Nghệ thuật Quốc tế 2022-23 của Hội đồng Nghệ thuật Úc, ông là Học giả Lưu trú tại Queensland Art Gallery/Gallery of Modern Art. Năm 2020, Ace Lê đồng nhận giải Platform Projects Curatorial Award của NTU Centre for Contemporary Art Singapore. Ace Lê tốt nghiệp Thạc sỹ về Nghiên cứu Bảo tàng và Giám tuyển Nghệ thuật và Thạc sỹ về Báo chí và Truyền thông tại Nanyang Technological University, Singapore và Cử nhân Quản trị Kinh doanh tại National University of Singapore. Ông được vinh danh trong danh sách Tatler Asia’s Most Influential 2024 tại Việt Nam.

Về Tiến sỹ Amandine Dabat:

Tiến sỹ Amandine Dabat là hậu duệ đời thứ năm của vua Hàm Nghi. Tại Pháp, bà là người tổ chức triển lãm đầu tiên về vua Hàm Nghi vào tháng 5/2022 với tên gọi “Nghệ thuật lưu đày – Hàm Nghi, ông hoàng Annam (1871-1944)” ở Bảo tàng Nghệ thuật châu Á thuộc TP. Nice. Tại Việt Nam, bà cũng góp không ít công sức để hồi hương tác phẩm của cựu hoàng như bức tranh sơn dầu gốc “Hồ trên dãy núi Alps” (1900-1903) và trao tặng chiếc ống điếu kỷ vật của vua Hàm Nghi cho Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế. Amandine Dabat tốt nghiệp Tiến sỹ Lịch sử Nghệ thuật tại Đại học Paris-Sorbonne – Paris IV, ED 124, CREOPS với luận án “Hàm Nghi – Hoàng đế lưu vong, nghệ sỹ tại Alger” (Hàm Nghi – Empereur en exil, artiste à Alger). Luận án của bà được chuyển thể thành sách, xuất bản năm 2019 bởi NXB. Đại học Sorbonne, Pháp và ra mắt bản tiếng Việt năm 2024 bởi NXB Khoa học Xã hội.

—

Ban Tổ Chức

Về Art Republik Việt Nam:

Là một ấn phẩm uy tín từ Singapore, tạp chí Art Republik đến Việt Nam từ 5 năm trước, và là tạp chí nghệ thuật song ngữ đầu tiên và duy nhất tại đây. Với khẩu hiệu “Elitism for All (Tinh hoa cho đại chúng)”, Art Republik là một diễn ngôn cho cộng đồng yêu nghệ thuật với sự tập trung vào chất lượng nội dung và xây dựng cộng đồng trung thành, gắn kết. Đội ngũ đã ra mắt được 7 số tạp chí bán niên, đến tay 15.000 độc giả mỗi số, đồng thời tổ chức và đồng hành cùng 30 sự kiện nghệ thuật lớn nhỏ mỗi năm.

Về Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế:

Được thành lập vào năm 1982, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế là tổ chức bảo tồn và quản lý các di tích văn hóa tại Cố đô Huế. Trung tâm đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ những công trình kiến trúc, nghệ thuật và truyền thống đặc sắc của triều đại Nguyễn thông qua tổ chức các hoạt động nghiên cứu và bảo tồn, đồng thời phối hợp với các tổ chức quốc tế và địa phương để quảng bá giá trị di tích Huế với bạn bè quốc tế. Gần đây, trung tâm đã phục dựng thành công hai công trình quan trọng bậc nhất Hoàng cung Huế là điện Thái Hoà và điện Kiến Trung.

Về Viện Pháp tại Việt Nam:

Viện Pháp tại Việt Nam là một bộ phận trực thuộc Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam, do Bộ Ngoại giao và Phát triển Quốc tế Pháp làm chủ quản. Viện Pháp tại Việt Nam là một cơ sở mà nguồn ngân sách được tài trợ phần lớn bởi Bộ Ngoại giao và Phát triển Quốc tế Pháp. Nhiệm vụ của Viện Pháp tại Việt Nam là góp phần mang ảnh hưởng của nước Pháp tới Việt Nam trong các lĩnh vực: Hợp tác đại học và nghiên cứu (bao gồm cả y tế); Thúc đẩy, quảng bá văn hóa và ngôn ngữ Pháp; Giáo dục và đào tạo; Hợp tác pháp lý; Hỗ trợ hợp tác phi chính phủ của Pháp tại Việt Nam (chính quyền địa phương, các tổ chức NGO).

Liên hệ báo chí: