Đánh thức XT97
XT97 được xây vào những năm 1930 bởi kiến trúc sư A. Siagas — một người đã sớm nhìn thấy tương lai của thành phố mình. Công trình mang tinh thần hiện đại sơ kỳ, pha chút thô mộc của brutalism, nhưng lại rất Hy Lạp. Thiết kế ban đầu là hai căn maisonette xếp chồng khéo léo, một thử nghiệm về cách sống cộng đồng trong đô thị chật hẹp.
Rồi thời gian đi qua. Những lần cải tạo “an toàn” làm mòn dần sự mạnh mẽ của công trình, khiến nó mất đi nhịp điệu ban đầu. Cho đến khi Lara Vartzioti bước vào. Cô không đến để thay đổi, mà để đối thoại.
Vartzioti bắt đầu bằng việc giữ lại những gì còn sống, và gỡ bỏ những gì đã hóa cứng. Cầu thang gỗ cũ, từng chỉ phục vụ một căn hộ, giờ trở thành không gian chung – nơi người ta có thể dừng lại, chạm tay vào lan can ấm màu thời gian. Hành lang nhỏ giữa hai căn hộ được mở ra thành “con hẻm” – một khoảng thở đưa ánh sáng và nhịp phố vào bên trong.
Những chi tiết vật liệu được xử lý bằng sự tinh tế hiếm thấy: sàn terrazzo xưa được viền bằng lớp epoxy mới, làm nổi lên sự tương phản nhẹ nhàng giữa cũ và mới. Ở tầng mái, phần bổ sung mới như một “lát cắt” kiến trúc, nơi ta thấy trọn cấu trúc xương cột chạy lên, trơ ra cùng ánh sáng.
Về kỹ thuật, đây là một dự án đầy thử thách: hệ thống điện, nước, thoát thải đều phải làm mới hoàn toàn. Cửa sổ mới trông gần như bản gốc, nhưng đáp ứng tiêu chuẩn năng lượng hiện đại, một minh chứng cho tinh thần bảo tồn không phô trương mà hiệu quả.
