Trước khi các vị quản lý phòng tranh, các giám tuyển và nhà sưu tầm cho rằng bài viết này sẽ làm mất đi tính giá trị của nghệ thuật, hay các nhà đầu tư với niềm tin nghệ thuật đến giờ vẫn không thực sự được xem như một loại tài sản, và làm lơ bài viết này, tôi nghĩ mình nên giải thích một chút về ý nghĩa của việc “đầu tư”.

Chân dung Warren Buffett

Theo từ điển Oxford English, đầu tư nghệ thuật có hai dị bản định nghĩa như sau: (1) – Sử dụng tiền thu mua tài sản với mong muốn tài sản đó sẽ mang lại lợi nhuận trong tương lai; (2) – Dành dụm thời gian, năng lượng và tiền bạc vào một việc với kỳ vọng nhận được thành quả có giá trị tương xứng.

Khi đề cập đến việc ai cũng có thể thành công trong nghệ thuật, người ta thường sử dụng định nghĩa thứ hai của bản dịch trên. Bởi vì, sự đầu tư nghiêm túc vào nghệ thuật làm thỏa mãn ý thích cá nhân, cung cấp kho tàng tri thức về nhân loại, các nền văn hóa và các quan điểm đa chiều. Áp dụng phương cách này trong quá trình học hỏi dài lâu sẽ giúp bạn trở thành một “connoisseur” (chuyên gia về nghệ thuật).

Một phiên đấu giá của Sotheby’s

Tuy không phải là một nhà kinh tế học, nhưng chúng ta có thể nhìn nhận một mối liên kết của một lý thuyết rất nổi tiếng của Warren Buffet về sự đầu tư thành công và việc sưu tầm nghệ thuật, mà vẫn có thể giải phóng định kiến về nghệ thuật dưới dạng tài sản sở hữu thông thường.

Trong ấn phẩm mới in của Melanie Gerlin’s, cuốn “Art as An Investment – A Survey of Comparative Assets” (Nghệ Thuật như một loại hình đầu tư – Khảo sát về nhóm tài sản tương đồng) đã cho thấy việc định nghĩa nghệ thuật như các loại tài sản khác là vô cùng khập khiễng. Ngoài ra, bản khảo sát của Barclays trên nghiên cứu các nhà sưu tập siêu giàu cho thấy, những vị khách hàng này sưu tầm dựa vào cảm xúc cá nhân, các yếu tố tài chính chỉ là thứ yếu.

Chủ trương của Buffet là hãy đầu tư vào công ty với mong đợi gắn bó cả đời và “đầu tư giá trị”. Áp dụng vào thế giới nghệ thuật, việc nghiên cứu và sự gắn kết lâu dài trong thế giới nghệ thuật đóng vai trò như viên đá nền tảng cho những khi quyết định đầu tư vào một nghệ sĩ nào đó, với niềm hy vọng đây là sự gắn kết với cả cuộc đời nghệ sĩ. Nếu bạn đầu tư vào nghệ sĩ bằng việc phát triển tri thức của chính mình, hướng tới việc tạo lập các mối quan hệ dài lâu với họ, và với những phòng tranh hay các tổ chức ủng hộ sự phát triển sự nghiệp của họ, hoặc hơn thế nữa; bộ sưu tập nghệ thuật của bạn sẽ có tiềm năng trở thành một loại tài sản được truyền đến đời con cháu của bạn, hoặc thậm chí là cho cả cộng đồng sau này.

Bởi nếu cái bạn đang tìm là giá trị tức thời như cổ phiếu, nghệ thuật không dành cho bạn.

Tác phẩm “Air Power” của Jean-Michel Basquiat tại Sotheby’s in London.

Phương thức đầu tư này hoàn toàn khác với việc mua bán chạy theo các xu hướng “mới” thay đổi liên tục của thời đại. Bởi nếu cái bạn đang tìm là giá trị tức thời như cổ phiếu, nghệ thuật không dành cho bạn vì đây là một niềm đam mê của cuộc đời. Theo Buffet, “Thị trường cổ phiếu là một cuộc tranh đấu sự nổi tiếng ngắn hạn, và là một cán cân giá trị vô dụng dài hạn.” Thị trường nghệ thuật cũng có những xu thế mới liên tục, và những người chịu ảnh hưởng bởi chúng thường mất tiền vô ích.

Đầu tư nghệ thuật đích thực: không có chỗ cho những giá trị tức thời

Trường phái ấn tượng là trào lưu đầu tiên trong nghệ thuật thời kỳ hiện đại và có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển nghệ thuật thế kỷ XX.

Ngược lại, nếu bạn xem xét bao quát vị thế của một nghệ sĩ trong lịch sử nghệ thuật và sự phát triển dài lâu, bạn sẽ trở thành một nhà sưu tầm nghệ thuật đúng đắn. Vào cuối thập niên 19^th và đầu thập niên 20^th, cuộc đua tranh sự nổi tiếng của các nhà sưu tầm trường phái Ấn Tượng (Impression) đã cho thấy một thất bại đáng hổ thẹn, nhưng cán cân của lịch sử nghệ thuật lại cho thấy tầm ảnh hưởng của trường phái này vượt xa các phong trào còn lại. Thoạt nhìn, quá trình đánh giá của lịch sử nghệ thuật có vẻ như đang tăng tốc, tuy nhiên, phần lớn các nghệ sĩ chỉ có thể được xác định trong quá trình phát triển sự nghiệp sau này của họ.

Trong những ấn phẩm tiếp theo của Art Republik, tôi sẽ đào sâu hơn về khái niệm đầu tư vào nghệ thuật và thông qua đó, đề xuất cho bạn các phương thức khác nhau cho hành trình trong thế giới nghệ thuật với các quỹ đầu tư từ 50$, 50.000$ hay thậm chí là 5.000.000$.

Đọc thêm: Bên cạnh WOW Vietnam và Luxuo.vn, sắp có một ấn phẩm nghệ thuật Art Republik Vietnam ra đời

PHẦN 1

Quá trình trở thành một chuyên gia nghệ thuật yêu cầu sự kiên định vững chắc. Trong thực tế, có thể những đường tắt dẫn dắt bạn đến đích nhanh hơn, nhưng tất cả đều cần thời gian, công sức và tài chính. Một trong những việc hữu ích cho bạn là giao tiếp với các nghệ sĩ của mình, các nhà sưu tập, các nhà phê bình.

Bên cạnh đó, luyện tập thẩm mỹ của mình bằng việc dành thời gian xem xét các tác phẩm trong quỹ thời gian mà bạn có thể có. Một trong những nhà sưu tập nghệ thuật tôi từng làm việc cho biết, trong đời ông đã xem đến tận 10.000 tác phẩm nghệ thuật. Trong trường hợp bạn không có đủ thời gian đế làm việc này, cân nhắc thẩm mỹ từ một nhà phê bình chuyên nghiệp.

Bhupen Khakhar, You Can’t Please All, 1981, oil paint on canvas, 175 x 175 cm (Tate)- Bhupen Khakhar, Nhân vô thập toàn , 1981, sơn dầu trên vải, 175 x 175 cm (Tate).

Bắt đầu với việc tự mình tham vấn các câu hỏi như đam mê của bạn là gì, điều gì thôi thúc bạn, hay những yếu tố tạo cảm hứng cho bạn. Với việc phát triển các tư duy này, bạn có thể tập trung vào việc học hỏi, trải nghiệm, và làm giàu bộ sưu tập. Khi bạn bắt đầu, các tác phẩm được dùng trong nhà sẽ tạo ra phản ứng cảm xúc với bạn. Sự liên kết cảm xúc này là tối quan trọng khi bạn có mục đích gắn bó dài lâu vì chúng sẽ giữ cho tác phẩm của bạn luôn tươi mới trong những năm tiếp theo.

Giả dụ như bạn là người thích những buổi đêm sôi động, hay các môn thể thao mạo hiểm, tìm mua các tác phẩm tràn đầy năng lượng và sức sống tương xứng. Hoặc nếu bạn là người điềm tĩnh và yêu thích thiên nhiên, ưa chuộng cảm giác nhẹ nhàng thư giãn từ việc luyện tập thiền định, xem các tác phẩm tạo ra cùng loại cảm xúc. Trong trường hợp bạn quan tâm đến các chủ đề lịch sử, quá trình hình thành chính trị đất nước của chính bạn hay một quốc gia nào khác, hãy tìm kiếm các nghệ sĩ đang làm việc về chủ đề đó như thu thập, phân tách và tái định nghĩa nền lịch sử.

Nghệ thuật là một trải nghiệm cảm xúc mãnh liệt mang tính cá nhân, và có những nghệ sĩ và các tác phẩm được tán tụng.

Tác phẩm của Lê Minh Phong

Khi bắt đầu một mối quan hệ với nghệ sĩ, hay một tác phẩm, bạn cần tìm hiểu thông tin về người ấy nhiều nhất có thể. Dạng thông tin mà bạn cần biết có thể bắt đầu từ các trường nghệ thuật, tố chất con người, cho đến các nghệ sĩ cùng làm việc, phòng tranh giới thiệu, viện bảo tàng và các triển lãm lưỡng niên bảo trợ. Các nguồn thông tin này sẽ góp phần cung cấp cho bạn một hình thể hoàn chỉnh về người nghệ sĩ đó.

Ở thời điểm này, bạn có thể bắt đầu phát triển mạng lưới các mối quan hệ với trình độ tương ứng. Nếu bạn đang sống ở Đông Nam Á, cân nhắc tác phẩm từ các nghệ sĩ đang ở giữa sự nghiệp; hoặc nếu bạn yêu thích Bậc thầy nghệ thuật Hiện Đại châu Âu, sưu tầm các ấn phẩm in. Nếu bạn thích môi trường nghệ thuật đường phố ở Paris, hãy lấy đó làm nền tảng các mối quan hệ của bạn. Sưu tầm từ nhiều nghệ sĩ, đặc biệt là các nghệ sĩ đương đại, trong các mối quan hệ đó. Một số sẽ thăng tiến trong sự nghiệp sau này, số còn lại thì không.

Tác phẩm “Sài Gòn, cây xanh và đổ nát” – Freddy Nadolny Poustochkine – 2019. Bột màu trên giấy – 32.7 x 14 cm.

Cho dù bạn có quyết định chi tiêu như thế nào, đảm bảo bạn chọn tác phẩm tốt nhất của nghệ sĩ với thang giá mà bạn đã mua. Mặc dù trong thế giới nghệ thuật không tồn tại thị trường rõ ràng như chứng khoán, thì sự bùng nổ của các nguồn tài liệu trên mạng và chỉ số giá trong vòng 10 năm vừa qua vẫn hữu ích cho bạn. Tuy nhiên, dữ liệu được cung ứng từ các buổi đấu giá chỉ có thể cung cấp cho bạn một phần nhỏ của tảng băng trôi mà thôi.

Việc chuẩn bị cho hành trình này sẽ khiến bạn phải đầu tư một lượng lớn thời gian, tiền bạc và công sức. Nếu bạn có kế hoạch chi tiêu một khoảng lớn, cân nhắc các lời khuyên quý giá, lường trước những lúc cần thu hồi vốn và xác định rõ ràng quyết định và tầm ảnh hưởng của nó trước khi bạn thật sự gắn bó dài lâu.

Sưu tầm nghệ thuật là một quá trình học hỏi, và đôi khi các nhà sưu tầm lớn cũng nhận thấy tác phẩm đã mua 5 hay 10 năm trước cần được tái đầu tư vào các tác phẩm mới hơn – đây là một thực hành quan trọng trong thế giới nghệ thuật mà tôi sẽ trình bày sâu hơn trong bài viết tiếp theo của mình.

Ai Weiwei, Sunflower Seeds, 2010, porcelain, overall display dimensions variable (Tate)- Ai Weiwei, Hạt hướng dương, 2010, sứ, kích thước tổng thể hiển thị (Tate).

Để nắm bắt được bản chất của việc sưu tầm và chuyên gia nghệ thuật, tôi muốn chia sẻ với bạn một câu chuyện từ anh bạn sưu tầm gia của tôi. Anh ấy đã thật sự bỏ ra rất nhiều thời gian để tìm hiểu về một nghệ sĩ quan trọng trong mọi cơ hội tiếp xúc với gallery, giám tuyển và nhà phê bình. Sau một thời gian dài cân nhắc, anh chọn mua một tác phẩm đặc biệt và đặt nó vào thay vị trí TV ở nhà. Từ đấy, anh về nhà sau giờ làm việc mỗi ngày và thưởng thức nó thay vì dành thời gian xem TV. Tác phẩm gợi cảm hứng cho anh, thu hút anh, tạo khoảng không cho anh để thư giãn, và từ đó trở thành một sự đầu tư hoàn toàn xứng đáng.

Với kinh nghiệm 8 năm tiếp xúc với nền nghệ thuật châu Á, Tolla Duke Sloane là một chủ phòng tranh, giám tuyển và là nhà phê bình nghệ thuật

Vào năm 2009, cô đồng sáng lập Give Art Space, nhằm mục đích khởi tạo các cuộc đối thoại nghệ thuật giữa Đông Nam Á – Anh Quốc. Cô đã thực nghiệm hóa, quản lý và giám tuyển trong ba kỳ dự án Chương trình Giao lưu – Tạm trú nghệ thuật, đồng tổ chức bởi British Council và The Singaport International Foundation.

Trước đó, Tolla là một luật sư tư vấn tại London, với công ty Beazley PLC. Cô hoàn thành bằng Thạc sĩ (MA) khóa Luật Ngành Nghệ thuật tại Sotheby’s và bằng danh dự Cử nhân Luật (LLB) khóa European Law tại King’s College London.

Hiện tại, Tolla là giám tuyển và nhà tham vấn nghệ thuật tại The Artling.

Tolla Duke Sloane, chuyển ngữ: JEANNE NGUYỄN