Trong thế kỷ 20, một số phong cách nghệ thuật dẫn đầu đã góp phần định hình nghệ thuật hiện đại. Thị trường có dịp chứng kiến một lượng lớn tác phẩm thuộc chủ nghĩa siêu thực và chủ nghĩa biểu hiện trừu tượng tràn đầy năng lượng. Tuy nhiên, nhiều tác phẩm thuộc phong trào Bauhaus lại được ưa chuộng hơn cả.

Trải rộng ở nhiều loại hình khác nhau từ tranh vẽ, đồ họa, kiến trúc đến nội thất, phong cách Bauhaus thống trị ở nhiều cửa hàng nghệ thuật thử nghiệm châu Âu trong suốt những năm 1920 và 1930.

Dù có mối liên hệ chặt chẽ với nước Đức, Bauhaus đã thu hút và truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ ở mọi nền tảng. Ngày nay, ảnh hưởng của phong cách này được tìm thấy ở nghệ thuật và thiết kế trên toàn cầu, từ bức tường của một bảo tàng hay trên đường phố ngoại ô xa xôi.

Bauhaus là gì?

he Bauhaus Logo.

Bauhaus (theo nghĩa đen: “ngôi nhà đang được xây dựng”) có nguồn gốc từ một trường nghệ thuật ở nước Đức vào những năm đầu của thế kỷ 20. Được thành lập bởi Walter Gropius, ngôi trường cuối cùng đã biến thành phong trào nghệ thuật hiện đại riêng, đặc trưng bởi phương cách tiếp cận kiến trúc và thiết kế độc đáo.

Ngày nay, Bauhaus nổi tiếng với tính thẩm mỹ ấn tượng, kết hợp giữa sáng tạo mỹ thuật và nghệ thuật thủ công, cũng như ảnh hưởng lâu dài của nó đối với nghệ thuật hiện đại và đương đại.

Lịch sử

Vào năm 1919, kiến trúc sư người Đức Walter Gropius đã thành lập Staatliches Bauhaus, ngôi trường hợp nhất tất cả các lĩnh vực của nghệ thuật dưới một mái nhà. Ngôi trường đóng vai trò là trung tâm cho những sáng tạo thử nghiệm tuyệt vời nhất ở Âu châu, với những nghệ sĩ nổi tiếng như: Josef Albers, Wassily Kandinsky và Paul Klee.

Với tư cách là một tổ chức giáo dục, Bauhaus tồn tại ở ba thành phố: Weimar (1919 – 1925), Dessau (1925 – 1932) và Berlin (1932 – 1933).

Weimar (hay còn gọi là Bang Bauhaus ở Weimar) vừa là nơi Gropius đặt nền móng cho phong trào Bauhaus phát triển vừa là địa điểm ông thiết lập những lý tưởng mang tầm nhìn thời đại. Nghệ thuật, theo tuyên ngôn của ông và chương trình giáo dục, nên phục vụ một vai trò trong xã hội và không có sự phân chia kỷ luật mang tính thủ công (craft-based disciplines).

Tại Weimar, “stage workshop” (hội thảo trên sân khấu) là một phần quan trọng của giáo dục. Chương trình do Lothar Schreyer dẫn dắt và chỉ đạo từ năm 1921 đến năm 1923, sau đó là Oskar Schlemmer từ năm 1923 đến năm 1925. Weimar mang nghệ thuật thị giác và biểu diễn đến gần nhau, nhấn mạnh cách tiếp cận liên ngành.

Dessau được coi là điểm nóng trong thời hoàng kim của Bauhaus. Trong giai đoạn này, Dessau đi trên con đường thiết kế sản phẩm công nghiệp mới để phục vụ nhu cầu tiêu thụ hàng loạt.  (Hầu hết các sản phẩm và thiết kế nổi tiếng này đều đến từ Dessau). Cũng tại đây, Tòa nhà Bauhaus nổi tiếng đã được Gropius lên kế hoạch và xây dựng. Tuy nhiên, sau cùng, nó đã bị giải thể vào ngày 30 tháng 9 năm 1932.

Berlin là chặng đường cuối của Bauhaus. Do áp lực gia tăng từ Đức quốc xã và việc cắt giảm tài trợ, các giảng dạy và thực hành đã bị hạn chế mạnh vào thời gian này. Sau khi Dessau đóng cửa, ngôi trường đã chuyển đến Berlin. Giảng viên và sinh viên tái lập mọi thứ trong một nhà máy điện bị bỏ hoang vào tháng 10 năm 1932. Tuy nhiên, đến ngày 11 tháng 4 năm 1933, các cơ sở đã bị cảnh sát và SA lục soát và buộc đóng cửa.

Phong cách Bauhaus

Bauhaus Exhibition Poster (1923)

Phong cách Bauhaus đặc trưng bởi sự kết hợp giữa phong trào nghệ thuật & thủ công với chủ nghĩa hiện đại, tập trung nhấn mạnh vào chức năng. Theo Tate, mục đích của Bauhaus là đưa nghệ thuật tiếp xúc vào cuộc sống hàng ngày. Do đó, Bauhaus xuất hiện trong hội họa, kiến trúc hay thiết kế nội thất đều đặc trưng bởi tính trang trí ít ỏi và tập trung vào các hình thức cân bằng và hình dạng trừu tượng.

Nghệ thuật Bauhaus

Bức họa Yellow-Red-Blue (1925) của Wassily Kandinsky.

Trong nghệ thuật, các họa sĩ Bauhaus như Wassily Kandinsky và Paul Klee đều nhấn mạnh vào tính cân bằng và trừu tượng. Lấy cảm hứng từ kiến trúc, các bức họa thường ghép các mặt phẳng với các hình dạng chồng chéo như một cách gợi ý chiều.

Ngoài tranh, các nghệ sĩ còn tạo ra các tác phẩm điêu khắc trừu tượng, nghệ thuật cắt dán ảnh avant-garde và áp phích hiện đại có kiểu chữ in đậm và khối màu.

Kiến trúc Bauhaus

Tương tự như nghệ thuật Bauhaus, kiến trúc theo phong cách này đặc trưng bởi các hình dạng hình học cân bằng hài hòa và nhấn mạnh vào chức năng.

Nổi bật với không gian kính mở, kiến trúc Bauhaus lấy cảm hứng từ vẻ ngoài đơn giản mà trang trọng của phong trào thủ công và mỹ thuật Hoa Kỳ, nổi bật trong đó có kiến trúc sư bậc thầy Frank Lloyd Wright.

Fallingwater by Frank Lloyd Wright

Hơn nữa, phong trào kiến trúc hiện đại này đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho diện mạo của những ngôi nhà hiện đại giữa thế kỷ, vốn vay mượn những đường nét “sạch sẽ” và thiết kế mang tính chức năng của các tòa nhà Bauhaus.

Thiết kế nội thất Bauhaus

Nội thất phong cách Bauhaus nổi tiếng bởi tính đơn giản và cởi mở. Hơn nữa, đó chính là sự tối giản nhưng mang tính biểu tượng như thiết kế ghế ngồi Wassily Chair, nổi bật với những điểm nhấn không phức tạp nhưng tinh tế.

Bauhaus Dessau.

Di sản

Ngày nay, Bauhaus được coi là chất xúc tác cho kiến trúc và nội thất hiện đại, một ảnh hưởng quan trọng với hội họa và điêu khắc giữa thế kỷ 20. Một số tòa nhà như Bauhaus Dessau đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. Trong khi đó, nhiều bảo tàng nghệ thuật hiện đại lớn thường trưng bày/triển lãm các tác phẩm nghệ thuật Bauhaus nổi tiếng.

Bài: Kelly Richman-Abdou | Chuyển ngữ: Trang Ps