Trong hoàn cảnh đóng cửa vì đại dịch Covid-19, nhà đấu giá Sotheby’s vẫn tạo ra kỳ tích với cuộc đấu giá online “Contemporary Curated” thành công nhất từ trước đến nay. Nhưng liệu điều đó có thể khái quát cho toàn bộ tình hình? 

George Condo, Antipodal Reunion (2005).

Nổi bật hàng đầu trong cuộc đấu giá này phải kể đến tác phẩm của Andy Warhol và Damien Hirst, nâng tổng doanh thu lên 6,4 triệu USD – ghi dấu kỷ lục bán trực tuyến cho Sotheby’s từ trước đến nay. Bên cạnh đó, phiên đấu giá online này cũng lập kỷ lục mới với mức giá cao nhất từng được trả qua internet cho một bức tranh tại Sotheby’s. Bức “Antipodal Reunion” của George Condo được trả mức giá không tưởng lên đến 1,3 triệu USD. Theo một thông cáo báo chí, tác phẩm nghệ thuật sáng tác vào 2005 này đã vượt quá mức giá ước tính trong cuộc đấu giá online kéo dài một tuần.

Các lô đáng chú ý khác bao gồm tác phẩm “Star” của Yayoi Kusama (298.000 USD), và một bức họa khác của nghệ sĩ người Iran – Monir Farmanfarmaian (470.000 USD). Kể từ khi đóng cửa hoạt động vì Covid-19, Sotheby’s đã tổ chức các đợt bán online hàng tuần và tổ chức nhiều đợt đấu giá túi xách và phụ kiện.

Bên cạnh đó, nhiều tín hiệu cũng cho thấy nhu cầu cho các tác phẩm với sản lượng phong phú của các nghệ sĩ tên tuổi như Banksy, KAWS, Yayoi Kusama và Yoshitomo Nara đang ngày càng đa dạng với các sản phẩm thuộc nhiều tầm giá khác nhau, giúp thúc đẩy khả năng phục hồi của ngành kinh doanh nghệ thuật. Vào tuần thứ 03 tháng 04 vừa qua, một cuộc đấu giá nghệ thuật đương đại trực tuyến do Sotheby’s Hồng Kông tổ chức đã đạt 1,3 triệu USD, vượt xa ước tính ban đầu (748.382 USD). Các lô hàng đầu tiên là hai tác phẩm của Kusama và Sleepless Night Sitting của Nara, thu về 77.419 USD, phá vỡ giá ước tính ban đầu (15.483 USD).

Vòng đeo tay Tutti Frutti của Cartier, ước tính từ 600.000 đến 800.000 USD.

Một tín hiệu tốt khác của bán hàng trực tuyến là cả Sotheby’s và Christie’s đều thu hút khách hàng mới, chiếm đến 30 – 35% và gần 40% số người mua thành công là người mua lần đầu. Trong đó, nhiều người giàu có đang chi tiêu rất nhiều cho trang sức trực tuyến, dẫn đến việc bán hàng trang sức online đã và đang gặt hái nhiều kết quả tích cực trong bối cảnh khủng hoảng hiện tại. Catherine Becket, chuyên gia trang sức của Sotheby’s, nhận đình rằng những khách hàng giàu đang trải qua cuộc sống buồn tẻ giờ đây thích đeo những viên kim cương lớn trong nhà vì chúng giúp họ cảm thấy khuây khoả. Kể từ đầu tháng 03, Sotheby’s đã tổ chức 4 cuộc đấu giá trang sức online, với 92% số lượng được bán và 61% vượt quá mức ước tính cao của họ. Nổi bật trong đó phải kể đến chiếc vòng tay Cartier từ những năm 1930 được chào bán trực tuyến với ước tính lên đến 600.000 – 800.000 USD.

Luxuo Point: Thị trường đấu giá nghệ thuật online phát triển, nhưng đó có phải là tất cả?

Yayoi Kusama, Star (1993)

Đầu tháng 4, Wall Street Journal thông báo nhà đấu giá Sotheby’s bất đắc dĩ khi phải sa thải đến 200 nhân viên, tương đương 12% đội ngũ nhân sự của đơn vị sau khi buộc phải hủy nhiều phiên đấu giá do dịch bệnh. Nhà đấu giá từ chối bình luận về con số cụ thể, nhưng trong một tuyên bố với CNN, họ cho biết đã phải điều chỉnh nhân sự trước tình hình khó khăn, đồng thời xem xét bồi thường tạm thời cho cả nhân viên và lãnh đạo.

Song song với đó, Sotheby’s tập trung vào phân khúc đấu giá online. Hồi tháng 3, nhà đấu giá thông báo chương trình đã lên kế hoạch trước mang tên “Contemporary Curated” sẽ được chuyển sang nền tảng online thay vì hủy bỏ hoàn toàn. Kể từ ngày 20/03, công ty đã tổ chức 18 phiên đấu giá trên website, và tổng doanh thu đạt được trị giá 37 triệu USD. Tuy nhiên, con số này thực sự mờ nhạt so với số tiền được ước tính khi đấu giá trực tiếp. Thật vậy, nó chỉ bằng 1/3 số tiền cho một tác phẩm nghệ thuật đắt nhất của Sotheby’s vào năm ngoái (bức Haystacks của Monet đạt giá 110,7 triệu USD tại New York vào hồi tháng 05 năm ngoái).

Yoshitomo Nara, Sleepless Night Sitting (2007).

Trong một thông cáo báo vào tháng trước, Giám đốc điều hành Charles F. Stewart của Sotheby’s đưa ra một lưu ý tích cực về sự phục hồi của thị trường nghệ thuật toàn cầu, và nhấn mạnh rằng nhà đấu giá này đang đầu tư rất nhiều vào công nghệ nhằm đảm bảo sở hữu công cụ kỹ thuật tốt nhất trên thị trường.

Dù tín hiệu đấu giá lạc quan, nhưng đây vẫn là thời điểm cực kỳ khó khăn cho lĩnh vực kinh doanh đấu giá toàn cầu. Nó vẫn là ngành công nghiệp đòi hỏi những sự kiện trực tiếp ở đời thực, đặc biệt khi nói đến nghệ thuật và các mặt hàng có giá trị cao khác.

Số lượng các cuộc đấu giá trực tuyến trên toàn cầu vào tháng 03/2020 đã tăng 63% so với cùng kỳ năm 2019 (theo phân tích từ Cơ sở dữ liệu mới của Artnet), với doanh số lần lượt tăng hơn 20% và 80% so với năm 2019 và 2018. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu sự đa dạng và khối lượng giao dịch có đủ để duy trì hoạt động kinh doanh giữa lúc đóng cửa vô thời hạn này không, khi số tiền mà mọi người sẵn sàng chi trả cho nghệ thuật trực tuyến chỉ đóng một phần nhỏ so với số tiền mà họ bỏ ra qua quá trình bán hàng trực tiếp, nơi người mua có thể chắc chắn về tác phẩm mà họ sắp sở hữu.

Tác phẩm “Geometry of Hope” năm 1975 của Monir Farmanfarmaian.

Theo Michael Plummer, đồng sáng lập công ty tư vấn Artvest Partners, số tiền mà người mua thoải mái chi tiêu cho một tác phẩm nghệ thuật trực tuyến có khả năng tăng lên, nhưng không chắc chắn là có tăng đủ để bù đắp cho những gì mà các nhà đấu giá thiệt hại. Giá trung bình cho một tác phẩm đấu giá trực tuyến vào tháng trước là 6.859 USD, giảm 16% so với tháng 03/2019 và thấp hơn 500% so với giá trung bình của một tác phẩm đấu giá trực tiếp vào năm 2019 (trung bình khoảng 40.000 USD).

Chính vì vậy, hai tháng tới sẽ đóng vai trò phép thử để xem liệu các nhà đấu giá có thể xây dựng thành công “đế chế online” của họ. Cơ hội có thể nhắm tới là: doanh nghiệp có thể đóng cửa công chúng nhưng một số người mua và người bán dường như không gặp vấn đề gì khi trao đổi hàng hóa qua màn hình và quyết định mọi thứ thông qua một cụ nhấp chuột.

Nhìn chung, các nhà đấu giá sẽ tận dụng hết tiềm năng và nâng cao khả năng kỹ thuật số của mình để giữ mối liên hệ chắc chắn với khách hàng trong bối cảnh cách ly vì đại dịch. Hoạt động bán online sẽ diễn ra sôi nổi hơn nhằm tạo ra doanh thu (dù ít hay nhiều), song song với đó là những kế hoạch mới cho thời gian mở cửa sắp tới.