Nghệ thuật và văn hóa châu Phi từng là nguồn cảm hứng thúc đẩy sự sáng tạo của những nghệ sĩ hiện đại châu Âu như Pablo Picasso, Paul Gauguin, Amedeo Modigliani cùng nhiều nghệ sĩ khác. Yếu tố hấp dẫn nằm ở sự thô mộc nhưng ẩn chứa nhiều hình ảnh, câu chuyện nghệ thuật và văn hóa hấp dẫn đằng sau.

Người Dogon, Hình đứng ôm vật trên đầu, thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20.

Bộ tộc Dogon có nguồn gốc từ bờ Tây Niger vào khoảng năm 1490 Công nguyên. Họ được biết đến rộng rãi với những màn trình diễn mặt nạ, tác phẩm điêu khắc tượng hình, kiến trúc và vụ trũ học.

Nghi thức tang lễ được người Dogon gọi là Damas

Người Dogon của châu Phi có nguồn gốc từ Ai Cập cổ đại, nơi họ du hành từ Vương quốc Mande. Họ đã định cư bên cạnh những vách đá sa thạch trong Vách đá Bandiagara từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 16. Cộng đồng này đã tìm thấy niềm an ủi và xoa dịu ở đây sau khi thoát khỏi tay những kẻ thống trị Hồi giáo. Ở độ cao 487 mét và dài 144 km, những vách đá này sở hữu vô số hang động, một đặc điểm địa lý lý tưởng để ẩn náu khỏi kẻ thù.

Mặt nạ Kanaga ba phần chính, thế kỷ 20, Bảo tàng Brooklyn, New York, NY, Hoa Kỳ.

Các pháp sư Dogon cho biết họ tiếp nhận vốn kiến thức thiên văn từ Nommo, một loài sinh vật từ ngôi sao sáng nhất Sirius, từng đáp xuống Trái Đất vào hàng nghìn năm về trước.  Tất cả những sinh vật này xuất hiện một phần trong thần thoại Babylon và Sumer.

Quan trọng hơn cả, trước Galileo, bộ tộc Dogon là những người biết sự thật về các hành tinh và sao băng. Họ là những người đã xác định các vệ tinh của sao Mộc và các vành đai sao Thổ. Họ cũng sớm biết mặt trời nằm ở trung tâm của hệ mặt trời.

Tôn giáo của Dogon là niềm tin

Những điệu múa mặt nạ Kanaga.

Tôn giáo của bộ tộc Dogon dựa trên truyền thống truyền miệng. Người ta đã điều tra được sự thật rằng Nommo là người đã tạo ra những con tàu vũ trụ từ trên trời xuống. Do đó, theo niềm tin cổ xưa, họ sẽ trở lại hành tinh của mình vào một ngày nào đó.

Dogon tạo ra những chiếc mặt nạ dựa trên ba phần chính:

– Awa là giáo phái của người chết, trong đó các thành viên nhảy múa với mặt nạ của mình. Họ thường múa nhảy vào mùa giỗ hay lễ tang để giúp linh hồn người đã khuất về nơi an nghỉ.

– Lebe là Thần Đất, chủ yếu giải quyết các vấn đề nông nghiệp.

– Binu là người có khả năng bảo vệ và năng lực siêu nhiên, xuất hiện trước mặt người khác trong hình dạng con vật.

Bức tranh cắt bao quy đầu trong hang Dogon, Mali, tháng 12 năm 2006.

Dagon sử dụng nhiều mặt nạ trong các nghi lễ dama. Chúng đại diện cho các đối tượng nhân vật, động vật, cùng các khái niệm trừu tượng khác nhau. Kanaga là mặt nạ Dogon phổ biến nhất. Toàn bộ hình dạng của Kanaga được đặc trưng bởi nhiều lớp ý nghĩa khác nhau.

Với một người quan sát thông thường, mặt nạ thể hiện một con chim với đôi cánh trắng và vầng trán sẫm màu. Các thanh ngang đại diện cho cả hai chân và cánh tay cảu Chúa, làm nổi bật sự sắp xếp của toàn vũ trụ. Xà ngang phía trên tượng trưng cho trời và xà ngang dưới tượng trưng cho đất.

Vào đầu những năm 1900, tính thẩm mỹ trong nghệ thuật điêu khắc truyền thống châu Phi đã trở thành một ảnh hưởng mạnh mẽ đối với các nghệ sĩ châu Âu, những người đã hình thành nên người tiên phong trong sự phát triển của nghệ thuật hiện đại, trong đó có Picasso.

Trong khi biểu diễn, các vũ công Kanaga múa nhảy, vòng mặt nạ hướng xuống chạm mặt đất. Hành động này đại diện cho Amma, có nghĩa là ban sự sống bằng cách đại diện cho Đấng Sáng Tạo.