Triển lãm “Hành trình Huỳnh Phương Đông” được ra mắt nhân dịp kỉ niệm 100 năm ngày mất của cố hoạ sĩ. Là chuỗi triển lãm lớn nhất của cố hoạt sĩ, hơn 700 tác phẩm sẽ được giới thiệu đến với công chúng tại 4 địa điểm khác nhau.

Chuỗi triển lãm do các bảo tàng, gia đình họa sĩ Huỳnh Phương Đông và SANN – The House of Art (Ngôi nhà nghệ thuật) phối hợp tổ chức, nhằm kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (1975-2025), 100 năm thành lập Trường Mỹ thuật Đông Dương (1925-2025)  và 100 năm sinh của họa sĩ Huỳnh Phương Đông (1925-2015). 

Triển lãm đã khai mạc tại Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh ngày 15/3, sau đó dự kiến diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam ngày 10/4, Nhà trưng bày triển lãm thành phố ngày 20/3 và một địa điểm đặc biệt sẽ được công bố sau, dự kiến ngày 22/4. 

Cái tên “Hành trình” không chỉ đơn thuần gợi nhớ về chặng đường nghệ thuật của ông, mà còn mở ra một lối đi xuyên suốt dòng chảy lịch sử, nơi mỗi bức tranh là một lát cắt của thời đại. Theo dấu chân nghệ thuật của Huỳnh Phương Đông, người xem có thể cảm nhận rõ nét sự chuyển mình của đất nước, từ những con người trong chiến tranh, đi qua chiến tranh rồi trở về cuộc sống thường nhật; từ những chuyến đi khắp Việt Nam đến những hành trình vươn xa ra thế giới. Trong chuỗi triển lãm lần này, những tâm hồn yêu nghệ thuật sẽ có dịp xem chân dung 8 vị tướng và nhiều văn nghệ sĩ, trí thức nổi tiếng. Được xem một tác phẩm đặc biệt vẽ về Đông Nai từ trên cao, như cách ngày nay chúng ta dùng máy ảnh flycam để quan sát cảnh vật.

Huỳnh Phương Đông, “Nữ pháo binh Long An” (1968), 32 x 43 cm, màu nước, than chì

Huỳnh Phương Đông, “Ca mổ ở trại T.S.N” (1979), 19 x 26 cm, màu nước, than chì

Huỳnh Phương Đông, “Vatican” (2006), 33 x 48 cm, màu nước, than chì

Dấu ấn nghệ thuật của một nhân chứng lịch sử 

Hoạ sĩ Huỳnh Phương Đông là một họa sĩ gắn bó sâu sắc với nền mỹ thuật cách mạng Việt Nam cũng đồng thời là một người lính can trường khi tham cả hai cuộc kháng chiến chống pháp (1945) và chống Mỹ (1954). Từ những năm đầu tham gia kháng chiến, ông đã dùng cây cọ để ghi lại những khoảnh khắc sống động của chiến trường, trở thành một nhân chứng bằng hình ảnh cho cả một giai đoạn lịch sử đầy biến động.

Sau năm 1954, ông tiếp tục hoạt động nghệ thuật và trở thành một trong những họa sĩ hàng đầu của nền hội họa cách mạng. Các tác phẩm của ông không chỉ xuất hiện trong nước mà còn được trưng bày tại nhiều quốc gia, từ Liên Xô, Trung Quốc, Cuba, Pháp đến Canada. Ông từng đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng trong ngành mỹ thuật và được trao nhiều giải thưởng danh giá, ghi nhận những đóng góp to lớn của ông đối với nghệ thuật Việt Nam.

Bằng đôi mắt tinh tường và kỹ thuật hội họa điêu luyện, Huỳnh Phương Đông đã khắc họa chân thực hình ảnh người lính, những trận chiến hào hùng và cả những khoảnh khắc lặng lẽ nơi hậu phương. Ký hoạ là sở trường sáng tác của ông, nó không chỉ giúp ghi lại nhanh chóng những gì diễn ra trước mắt mà còn trở thành những trang sử sống động bằng hình ảnh. Ông có biệt tài tái hiện chiến trận khốc liệt bằng nét vẽ khoan thai, kết hợp bút pháp linh hoạt, cắt cảnh tự nhiên, tạo nên những tác phẩm vừa chân thực, vừa giàu chất thơ. Những sáng tác ấy là kết tinh từ những năm tháng lăn lộn nơi chiến trường, nơi ông vẽ bằng những phương tiện trực cảm như thuốc nước, phấn màu, chì than.

Huỳnh Phương Đông, “Anh 6 Dần Võ Văn Kiệt” (1974), 19 x 26 cm, than chì

Gia đình và sứ mệnh giữ gìn di sản

Sau khi họa sĩ qua đời vào năm 2015, gia đình ông đã nỗ lực bảo quản và gìn giữ các tác phẩm với mong muốn đưa nghệ thuật của ông đến gần hơn với công chúng. Trong triển lãm lần này, những chia sẻ từ vợ và con ông sẽ mang đến một góc nhìn cảm động về cuộc đời người họa sĩ, về những năm tháng ông cống hiến trọn vẹn cho nghệ thuật và lịch sử.

Vợ ông, bà Lê Thị Thu, chia sẻ: “Chúng tôi luôn xem những tác phẩm của ông như báu vật. Điều quan trọng nhất là phải giữ lại tranh chiến tranh Việt Nam để người Việt sau này có thể xem được, chứ không phải chỉ để người nước ngoài xem.” 

Điều đặc biệt của triển lãm lần này là không có sự giám tuyển theo quy trình thông thường. Theo chia sẻ của gia đình cố họa sĩ và chị Thu Sương, đại diện SAAN – The House of Art, các tác phẩm không bị chọn lọc theo tiêu chí nghệ thuật mà được sắp xếp theo từng chủ đề, phản ánh những câu chuyện mà gia đình mong muốn kể lại. Sinh thời, họa sĩ Huỳnh Phương Đông luôn bảo quản tranh của mình một cách cẩn trọng, và sau khi ông qua đời, gia đình tiếp tục giữ gìn từng tác phẩm như những báu vật. Nhằm gìn giữ trọn vẹn giá trị nguyên bản, một số tranh đã được SAAN – The House of Art phục chế tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam suốt ba năm, khôi phục từng đường nét, sắc màu, đưa tác phẩm trở về với hình hài nguyên bản nhất.

Ngoài tranh vẽ, triển lãm còn trưng bày những kỷ vật, tư liệu quý giá, thư từ cá nhân, tất cả đều giúp khắc họa rõ hơn chân dung một người chiến sĩ, nghệ sĩ đã dành trọn cuộc đời mình để ghi chép lịch sử bằng hội họa. 

Cũng nhân dịp năm kỉ niệm, một bộ sách (dự kiến 10 cuốn), sẽ chọn giới thiệu hơn 2500 tác phẩm của Huỳnh Phương Đông, dự kiến sẽ được ra mắt vào dịp 30/4.