Nếu như trước đây, những loại vật liệu sinh học thay thế nhựa vẫn còn là một khái niệm của tương lai, thì hiện tại, làn sóng Net Zero đã khiến Việt Nam không thể đứng ngoài, trước nguy cơ biến đổi khí hậu cũng như bắt kịp chuỗi cung ứng xanh trong guồng quay mới của thế giới. Đón đầu xu thế đó, thương hiệu AirX đã mở ra một hướng đi đầy kì vọng, trong mục tiêu bảo vệ môi trường và mục tiêu đạt mức “phát thải ròng = 0” vào năm 2050 của quốc gia.

Bên cạnh cam kết Net Zero chính thức tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu năm 2021 (COP26), Việt Nam cùng với hơn 100 quốc gia cũng tham gia cam kết giảm phát thải khí methane toàn cầu vào năm 2030 so với năm 2010; cùng 141 quốc gia tham gia tuyên bố Glasgow của các nhà lãnh đạo về rừng và sử dụng đất. 

Đây được xem là bước ngoặt lịch sử, tiền đề cho những kế hoạch của doanh nghiệp khi đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Từng bước chuyển đổi cam kết thành hành động

AirX ra mắt nguyên liệu carbon âm tính đầu tiên trên thế giới từ bã cà phê

Trước đây, trong Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu, Việt Nam đã công bố mục tiêu giảm phát thải 43,5% vào năm 2030, các mục tiêu phát thải cụ thể theo ngành cho năm 2030 và 2050, và các đề xuất định tính để đạt được các mục tiêu này.  Thế nhưng trên thực tế, những nỗ lực hiện tại là có ý nghĩa, nhưng Việt Nam đâu đó vẫn thiếu đi một chiến lược “khử carbon” chi tiết, nếu so sánh với tốc độ của những quốc gia phát triển trên thế giới.

Nền kinh tế sinh học tuần hoàn đang nhận được sự chú ý ngày càng tăng, trong cuộc tranh luận về tính bền vững đang diễn ra, vốn đã tăng cường sau khi nguồn quỹ “EU Thế hệ tiếp theo – Next Generation EU” được thông qua. Thống kê cũng cho thấy, quy mô thị trường nhựa sinh học và polymer sinh học toàn cầu là 11,5 tỷ USD vào năm 2022 và dự kiến ​​đạt 27,3 tỷ USD vào năm 2027. Thông tin từ Ủy ban châu Âu cũng cho thấy, trong 5-6 năm trở lại đây, đã có nhiều tổ chức trên toàn thế giới phát triển phương pháp tiếp cận toàn diện cho lĩnh vực nguyên liệu gốc sinh học, đặc biệt là ở châu Âu.

Việc mở rộng nhận thức về các vấn đề sức khỏe, cùng với dân số ngày càng tăng ở các thị trường mới nổi của Châu Á Thái Bình Dương dự kiến ​​sẽ mang lại lợi ích cho các ngành công nghiệp sản xuất, dẫn đến nhu cầu về nhựa sinh học dự báo tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi này sẽ không dễ dàng, vì phải đối mặt với những thách thức về cơ cấu, đầu tư đáng kể, cũng như nhiều thay đổi quan trọng về tư duy và hoạt động. Theo McKinsey, GDP của Việt Nam đang gặp phải một số rủi ro vì những điều chỉnh trong quá trình chuyển đổi, bởi hiện tại, Việt Nam đang thu được một tỷ trọng lớn GDP từ các ngành phát thải carbon cao, và phần lớn nguồn vốn của Việt Nam gắn liền với năng lượng dựa trên nhiên liệu hóa thạch. 

Tuy nhiên, vẫn có một con đường để Việt Nam giữ được lời hứa mang tên “Net Zero”, đồng thời tăng trưởng GDP và cải thiện cuộc sống người dân. Thực hiện sứ mệnh đó đòi hỏi phải có những hành động chi tiết và cụ thể hơn, dựa trên các kịch bản có thể xảy ra và phân tích thấu đáo các ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.

Bên cạnh một số biện pháp như giảm phát thải khí nhà kính (GHG) bằng cách tăng cường sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió và thủy điện, giải pháp từ carbon âm tính có thể tạo ra những cơ hội mới, tạo ra nguồn năng lượng thay thế từ vật liệu phế thải đồng thời cải thiện đa dạng sinh học, giảm xói mòn và bảo tồn tài nguyên nước.

Tín hiệu “+” từ Carbon âm tính

Những lợi ích chính đáng và dễ thấy nhất của carbon âm tính là năng lượng tái tạo, và trên quy mô lớn hơn là những lợi ích cộng hưởng về môi trường, cộng đồng lẫn kinh tế. Bên cạnh việc tạo ra những vận hội mới cho các vật liệu phế thải hữu cơ, thị trường “tín chỉ carbon” cũng là một hướng đi dồi dào tiềm năng cho các doanh nghiệp trong tương lai gần. 

Đón đầu những lợi ích này, việc nghiên cứu sản xuất vật liệu gốc sinh học và các phụ phẩm từ nông nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc đạt được mức carbon âm tính. 

Và AirX chính là lời hồi đáp cho những khát vọng bảo vệ môi trường tại Việt Nam, khi ra mắt nguyên liệu carbon âm tính đầu tiên trên thế giới từ bã cà phê. Hơn thế nữa, sản phẩm đầy sáng tạo này lại liên quan mật thiết đến việc sản xuất nhựa sinh học âm carbon – mối quan tâm thực sự của thị trường sản xuất toàn cầu. 

Nhận thức ngày càng tăng của người tiêu dùng đối với hành tinh xanh đang dẫn đến sự tăng trưởng vượt bậc của nguyên liệu mới, khi họ sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm gốc sinh học so với sản phẩm thông thường. Với thành quả trên, Việt Nam đã sẵn sàng cho cuộc chơi mới về cung cấp thành phẩm đạt chuẩn chất lượng, trong bối cảnh các quy định mới về môi trường được áp dụng rộng rãi và nghiêm ngặt.

Ngoài ra, từ thực tế nhiều đơn vị sản xuất tại Việt Nam đang dần hao hụt đơn hàng đi Châu Âu, Mỹ, Nhật Bản… do lệnh cấm nhựa, thì nguyên liệu này sẽ trở thành lựa chọn thay thế khả thi. Khi sản xuất ở quy mô đủ lớn, giá thành hạt nhựa sinh học âm carbon thậm chí sẽ cạnh tranh lớn với nhựa nguyên sinh, cạnh tranh sòng phẳng với các nguyên liệu nhập khẩu, đồng thời giúp các nhà máy giảm thiểu phát thải carbon ra môi trường.

Ông Thanh Lê – Nhà sáng lập AirX

Ông Thanh Lê, nhà sáng lập AirX cho biết, nhựa sinh học âm carbon của AirX phù hợp trong sản xuất nhờ việc dễ gia công, hiện đang được nhiều doanh nghiệp Nhật Bản ở Việt Nam sử dụng. Ngoài ra, ứng dụng của nguyên liệu rất đa dạng, bao gồm đồ gia dụng và bộ đồ ăn, ô tô, các bộ sản phẩm chăm sóc cá nhân, văn phòng phẩm, dụng cụ làm vườn, đồ nội thất cùng với hàng điện tử tiêu dùng và tự động hóa văn phòng. 

“Sân chơi không rác thải” hiện đang thu hút nhiều thương hiệu lớn, đơn cử như khách sạn New World (thuộc tập đoàn Rosewood) cũng đang triển khai chương trình thu gom bã cà phê, cung cấp cho AirX xử lý và thu mua lại sản phẩm ly từ nguyên liệu này để bán/tặng tại khu vực khách sạn. Trong buổi lễ công bố vật liệu, AirX cũng chính thức ký kết cùng đối tác chiến lược độc quyền A1 Environment của Singapore. Với 11 năm kinh nghiệm trong nền kinh tế xanh, A1 Environment sẽ đảm nhận việc thu gom và cung cấp bã cà phê cho AirX nhằm sản xuất ra nguyên liệu carbon âm tính.

Song song với cà phê, nhựa sinh học âm carbon cũng được phát triển từ các phụ phẩm nông nghiệp thân thiện khác như tre, mía, gạo, trấu…, và đây cũng là mặt hàng thế mạnh của AirX đối với nhiều đối tác nước ngoài. 

Bên cạnh mục tiêu Net Zero, việc sử dụng nguyên liệu xanh có thể giúp các doanh nghiệp nước ngoài được hưởng lợi từ chính sách hỗ trợ thúc đẩy phát triển bền vững. Chẳng hạn, các dự án thân thiện với môi trường này được hưởng nhiều loại thuế ưu đãi nhất, bao gồm thuế suất ưu đãi 10% trong 15 năm kể từ năm dự án có doanh thu, hay 4 năm miễn giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tới. 

“Doanh nghiệp cũng có thể xem xét việc miễn thuế từ các hiệp định thương mại tự do – FTA nhằm giảm hoặc loại bỏ thuế nhập khẩu đối với hàng hóa giao dịch giữa các nước thành viên. Một số FTA có thể cung cấp ưu đãi thuế quan cho hàng hóa đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường nhất định hoặc được sản xuất bằng vật liệu xanh. Ví dụ, theo Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), DNSX Việt Nam sử dụng nguyên liệu xanh có thể được giảm hoặc xóa bỏ thuế quan khi xuất khẩu sang EU, với điều kiện sản phẩm của họ đáp ứng các yêu cầu về quy tắc xuất xứ của EVFTA. Và những doanh nghiệp này hiện là khách hàng cũng như đối tác của AirX”, ông Thanh cho biết.

Ông Thanh chia sẻ, ý tưởng tạo ra giải pháp thay thế xanh hình thành từ năm 2020, trong đợt dịch Covid-19 đầu tiên tại Việt Nam. Để đưa dự án cà phê của mình lên cấp độ tiếp theo là  nguyên liệu carbon âm tính, ông Thanh không chỉ tốn công sức mà còn cả phần đầu tư khoảng 1,5 triệu đô la Mỹ, bên cạnh tâm huyết của ba chuyên gia nghiên cứu vật liệu trong suốt 3 năm.

Nguyên liệu carbon âm tính từ bã cà phê

Nguyên liệu carbon âm tính từ gạo

Đối với loại nhựa gốc sinh học mới mẻ này, bước Đánh giá Vòng đời Sản phẩm (LCA) là vô cùng cần thiết, bởi quy trình này phục vụ mục đích ghi lại một cách có hệ thống toàn bộ lộ trình sản xuất của nguyên liệu, phân tích tác động đối với môi trường và từ đó, thực hiện các biện pháp tối ưu hóa.

“Chứng nhận chất lượng đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp cận các thương hiệu quốc tế, thúc đẩy sự phát triển của AirX trong một nền kinh tế sinh học tuần hoàn đầy hứa hẹn” ông Thanh khẳng định.

Sản phẩm nhựa sinh học âm carbon của AirX

Hiện tại, nguyên liệu đầy tiềm năng này của đã được nhiều doanh nghiệp, đối tác từ Nhật Bản, Singapore, Thái Lan và Châu Âu đặt hàng. Tại thời điểm này, tổng thành phần phế thải cà phê hoặc nông nghiệp đang chiếm khoảng 30-80% và phần còn lại là PP tái chế có chứng nhận GRS.

Trước khi vật liệu nhựa sinh học âm carbon gốc cà phê được giới thiệu, AirX cũng đã đạt được thành công đáng kể khi đạt được doanh số hàng trăm nghìn chiếc AirXCoffee Mask (loại mặt nạ tái sử dụng làm từ cà phê) mỗi ngày cho hơn 50 quốc gia trên thế giới.