Cơm gà tại Việt Nam vốn là biến thể của món cơm gà Hải Nam có xuất phát từ khu vực cực nam của Trung Quốc. Món cơm gà này có nguyên liệu dễ tìm, giá thành không cao, nhờ vào cách chế biến khéo léo để đạt được một hương vị đặc trưng nhất định. Món cơm gà này phổ biến tại khu vực miền Trung và miền Nam Việt Nam.

Người Hội An bỏ nghệ vào để xào gạo và nấu cơm với nước dùng gà, món cơm gà thành phẩm có màu vàng bóng bẩy. Khi phục vụ, món cơm gà thường được dọn kèm rau răm trộn hành tây (Nguồn ảnh: Delightful Plate)

Dạo một vòng thế giới, có rất nhiều nước thuộc nhiều châu lục khác nhau nấu cơm gà và có hàng trăm phiên bản cơm gà cho tới ngày nay. Tại khu vực Mỹ La – tinh, cơm gà cũng trở thành món ăn quen thuộc của các nước như Tây Ban Nha, Colombia, Cuba, Peru, Puerto Rico, Dominica… Tại châu Á, cơm gà thường xuất hiện ở các nước như Ấn Độ, Brunei, Nhật Bản… và đặc biệt là nhánh cơm gà Malaysia, Singapore được cho là chung gốc gác với cơm gà Hải Nam của Trung Quốc.

Nhánh cơm gà này tạm gọi là cơm gà Hải Nam với phong cách nấu gạo hạt dẻo với nước dùng gà và ăn cùng gà luộc thái miếng cùng nước dùng gà, nước chấm. Tại Việt Nam, món cơm gà này vô cùng phổ biến tại các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi hay xuôi xuống các tỉnh thuộc khu vực Nam Trung Bộ khác như Phú Yên, Nha Trang, Ninh Thuận…

Đặc trưng cách nấu là vậy, nhưng mỗi nơi lại cho ra hương vị cơm gà khác nhau. Cơm gà đặt chân tới Việt Nam vẫn mang đậm nét của phiên bản cơm gà gốc, nhưng lại trở thành món ăn riêng của người Việt. Ấy chính là nhờ rau răm và nghệ khi nấu cùng cơm.

Nhánh cơm gà này tạm gọi là cơm gà Hải Nam với phong cách nấu gạo hạt dẻo với nước dùng gà

Người Việt vốn giỏi và nhuần nhuyễn trong cách sử dụng gia vị, các loại rau gia vị, rau thơm. Khi ăn cơm, bữa cơm nhà thường có thêm một, hai đĩa rau sống, rau thơm ăn kèm nếu như bữa ấy có món chính liên quan tới chúng. Vốn có khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp với việc trồng đa dạng loại rau, Việt Nam là một trong những nước tại châu Á có hệ thống rau phong phú nhất. Người Việt ăn rau sống, rau thơm một cách rất tự nhiên, thuần thục và không có gì băn khoăn khi họ tự gia giảm rau vào các món ăn mới.

Men theo các tỉnh miền Trung nơi ăn cơm gà nhiều nhất cả nước, không một nơi nào chúng ta nhìn ra món cơm gà Hải Nam như gốc gác của nó. Tất cả đều đã được biến tấu đi, được dung hòa theo phong cách ăn uống bản địa cũng như sâu xa hơn, là người Việt không thể thiếu việc ăn rau. Mọi đĩa cơm gà đều kèm theo một nhúm rau răm, và nhiều rau muối chua. Bát nước dùng gà được tùy hỉ thả thêm huyết gà, lòng mề gà hay trứng gà non theo sở thích của thực khách. Điều này trở thành một đặc trưng trong phong cách ăn uống của người Việt: ăn uống tận dụng, không bỏ sót ngay kể cả đấy có là nguồn nguyên liệu thứ cấp, một loại nội tạng dễ dàng bỏ đi trong quá trình sơ chế.

Trong các tỉnh thành ăn cơm gà thường xuyên, thì khu vực Hội An lại là nơi thành công nhất trong việc quảng bá món cơm gà tới khách du lịch và thế giới. Ai tới Hội An mà không từng thấy vài biển hiệu ghi: cơm gà, cơm gà xé… Những quán như cơm gà Ty, cơm gà Long, cơm gà Bà Buội quen thuộc với khách du lịch, những quán như cơm gà Dung, cơm gà bà Thuận quen mặt khách địa phương… đều là dấu ấn cho việc người Hội An đã ăn cơm gà hàng ngày ra sao, và thành công quảng bá món ăn này tới khách phương xa thế nào.

Một vài chú gà béo tròn được chuẩn bị trước

“Là người Hội An, ai chẳng biết nấu cơm gà” – một người Hội An tôi gặp đã nói.

Cơm gà Hội An đặc biệt ở chỗ, nó vẫn giữ vẹn nguyên tính mộc mạc của cấu trúc món ăn này, nhưng lại thổi hồn vào hương vị của sự mộc mạc ấy để tạo ra một khúc ngoặt bất ngờ cho vị giác. Từng hạt cơm săn lại, thơm mùi nước dùng và, vàng bóng của nghệ đều chẳng khác gì cơm gà của các vùng khác, nhưng lại có những hương vị lẩn khuất rất… Hội An.

Món cơm gà, quan trọng nhất chính là gà. Nhiều người đánh giá rằng cơm gà khi xưa ngon hơn rất nhiều bởi chất lượng con gà được nuôi. Với thời đại công nghiệp hiện nay, nhiều đĩa cơm gà mang phong cách công nghiệp cũng dần xuất hiện để đáp ứng nhu cầu của thời đại, nhưng phần nào mất đi hương vị cơm gà đặc trưng nhất. Các hàng cơm gà không thể cạnh tranh nhau nhờ cách chế biến. Tuy mỗi người có độ khéo tay và kỹ năng nấu nướng khác nhau nhưng tựu trung lại đây không phải là món ăn cầu kỳ, đòi hỏi tay nghề cao nên ắt hẳn, thứ cuối cùng mà các hàng quán cơm gà tại thành phố này có thể đem ra so sánh, ấy chính là gà.

Nhiều người không thích ăn cơm gà kiểu Hải Nam quá thanh đạm nên chọn phiên bản cơm gà xối mỡ đậm đà và có phần da giòn

Cơm gà Hội An dần trở thành một phần không thể thiếu của ẩm thực thành phố du lịch nhộn nhịp này. Ai ghé Hội An cũng từng nhớ thương món ăn giản dị, mộc mạc ấy. Cơm gà là món ăn đặc trưng nhất cho sự tổng hòa văn hóa của hai dân tộc Hoa – Việt khi họ chung sống tại mảnh đất này. Tuy không phải món ăn đại diện mạnh mẽ như cao lầu, mì Quảng, nhưng cơm gà chính xác là món ăn phù hợp nhất để khắc họa nên tính cách hài hòa và sự linh hoạt của người Hội An trong quá trình hình thành đầy phức tạp của thành phố.

Bài: Hà Chuu