Kathy Uyên: Điện ảnh lớn lên cùng tôi
Cũng giống như cách Kathy làm phim – chị luôn “thích những gì đen tối, nguy hiểm và ngầu” nhưng biết mình cần có đủ lý do để chịu đựng chúng, hành trình đi cùng điện ảnh của Kathy cũng trải qua những điều như thế.
Bất ngờ trở thành đạo diễn
Kathy kể về kỷ niệm lần đầu làm đạo diễn của chị: “Khi đó tôi đang làm hướng dẫn diễn xuất thì vô tình một người đề nghị tôi trở thành nhà sản xuất cho bộ phim mới, rồi kiêm luôn đạo diễn vì khả năng chỉ đạo diễn xuất của tôi khá tốt. Đó là bộ phim ‘Chị Chị Em Em’ ra mắt vào năm 2019. Thật ra, lúc đó tôi khá hồi hộp và căng thẳng, nhưng tôi thà nhận lời rồi đối diện với nỗi sợ còn hơn từ chối mà phải hối hận sau này.”
Vì không có kinh nghiệm làm đạo diễn nên Kathy phải đầu tư rất nhiều công sức – mất hai năm để hoàn thiện kịch bản và nghiên cứu hàng trăm bộ phim lớn nhỏ khác nhau. Kathy cho biết chị thích làm tất cả các công việc liên quan đến điện ảnh, từ viết kịch bản đến chỉ đạo diễn xuất, sáng tạo đến thiết kế màu sắc, phục trang, tâm trạng, bối cảnh,… nhưng khi chúng đổ dồn cùng một lúc thì chị phải đối mặt với áp lực khủng khiếp. Kathy chia sẻ: “Tôi chưa bao giờ phải ra nhiều quyết định cùng một lúc như vậy!” Không ít lần chị phải thốt lên “Tại sao mình lại hại bản thân ngay trong phim đầu tiên như thế này??” Nhưng phải đẩy mọi thứ đến tận cùng và phải cố gắng làm hết sức thì mới khiến Kathy cảm thấy “đã”, thấy “sướng”, với bộ phim của mình.
Mỗi ngày, Kathy biết mọi người đều đang mình với tư cách là một diễn viên làm phim điện ảnh. Nhiều lần, chị cần phải chỉ đạo quay các pha hành động để tạo được hiệu ứng gay cấn, nhưng đầu óc chị lại bất ngờ trở nên trống rỗng. Hay những khi chỉ đạo của chị không cho kết quả như mong đợi và mọi cặp mắt lại đồ dồn chờ đợi câu trả lời… “Có những ngày tôi về nhà trong tâm trạng rất tồi tệ. Bởi đáng ra tôi phải là người biết khi mọi người hỏi, nhưng tôi lại lắc đầu. Những lần như thế, tôi luôn cố gắng chuẩn bị kỹ càng hơn ngay trong đêm để hôm sau trở lại thật tốt và lấy lại lòng tin của mọi người.”
Kathy sinh ra và lớn lên ở Mỹ nên cách diễn đạt bằng tiếng Anh của chị lưu loát hơn tiếng Việt. Duy có một điều không thay đổi chính là sự chân thành trong cách chị nói. Biết thì chị nói biết, không biết thì chị bảo không. “Tôi cảm thấy mình mạnh về viết kịch bản và chỉ đạo diễn xuất. Còn cách quay phim thì còn phải học nhiều.” Cách làm việc của Kathy chuyên nghiệp và thể hiện sự tôn trọng dành cho ekip. Chưa bao giờ chị cho rằng vì là đạo diễn nên đây là bộ phim của riêng mình. “Không, đây là bộ phim của tất cả mọi người. Nhưng khi tất cả cùng làm việc thì đạo diễn phải là người đưa ra quyết định cuối cùng.” Chị cho rằng đó là vai trò quan trọng nhất khi làm đạo diễn: biết thông điệp cốt lõi của tác phẩm và hướng dẫn các nhóm nghệ sĩ khác để đi đúng hướng một cách sáng tạo. “Có lẽ đó cũng là cái duyên với lần đầu làm đạo diễn của tôi. Vì tôi không biết, nên có rất nhiều người sẵn sàng giúp đỡ và họ thích như vậy.”
Mọi quyết định đều có lý do, kể cả khi đó là từ bỏ
Ban đầu, những tưởng với đam mê diễn xuất, Kathy sẽ về Việt Nam để trở thành diễn viên. Tài năng của chị được công nhận với giải “Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất” trong lễ trao giải Cánh diều vàng 2008 (phim “Chuyện tình xa xứ”), cùng giải “Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất” trong Cánh diều vàng 2013 với “Âm mưu giày gót nhọn”. Kathy không nề hà vai diễn, chị còn muốn thử càng nhiều vai khác với con người mình càng tốt, nhưng ngờ đâu mục tiêu ban đầu lại đưa chị trải qua đủ mọi việc trong nghề, để rồi nhận ra đam mê lớn nhất luôn là… chia sẻ kinh nghiệm và hướng dẫn diễn xuất. Với công việc này, lần đầu tiên Kathy tìm được ý nghĩa trọn vẹn cho sự trở về của mình.
“Nghề này đã cho tôi quá nhiều. Nó giúp tôi trở thành diễn viên, nhà biên kịch, nhà sản xuất và đạo diễn. Tôi rất biết ơn và nghĩ nếu nó có thể giúp tôi thì cũng sẽ giúp được cho nhiều người khác”, Kathy cho biết.
Năm 2019, chị mở học viện A.C.T. Academy để đào tạo diễn xuất và hướng đến nghệ thuật kết nối cho tất cả mọi người, thông qua các kỹ thuật riêng biệt của diễn viên. Kathy nhìn lại chặng đường của mình: “Tôi được mời làm đạo diễn nhờ vai trò chỉ đạo diễn xuất. Cơ hội đến với tôi là nhờ vào chuyên môn và đam mê của tôi về diễn. Nên giờ đây, tôi cảm giác vai trò đạo diễn và công việc hiện tại không có gì tách rời. Mọi thứ tiếp nối như một vòng tròn.”
Mỗi lần nhắc đến việc dạy học, cả con người Kathy như bừng sáng. Đặc biệt khi nhắc đến học trò, ánh mắt chị luôn ngời lên niềm tự hào không che giấu. “Tôi muốn làm điều gì đó khác, một điều xứng đáng với lựa chọn rời xa gia đình và đánh đổi nhiều thứ quan trọng, và tôi rất vui vì đã lập nên A.C.T. Academy.” Phải có nhiều đam mê và sự “crazy” lắm mới có thể làm điều này. “Trường học luôn mang đến cho tôi cảm giác ấm cúng kỳ lạ.”
Điểm bắt đầu của mọi chuyện
Nói nào ngay, Kathy cũng từng có một lý do vô cùng đặc biệt để đến với điện ảnh. “Tôi cũng không biết mọi thứ bắt đầu như thế nào, chỉ biết từ năm 6 tuổi, tôi đã muốn trở thành một diễn viên. Có lẽ vì khi ấy tôi rất nhát, nên tôi muốn mình trở nên nổi bật, muốn có đủ tự tin để đứng nói chuyện trước một người.”
Điện ảnh đã giúp Kathy dần dần lột xác. Đó là quá trình nỗ lực liên tục, vượt qua hết khó khăn này đến thử thách khác để giữ lấy ước mơ của mình. Ngày nhỏ, khi Kathy tỏ ra yêu thích với nghề diễn, ba mẹ tuy không phản đối nhưng vẫn vô cùng lo lắng cho chị. Nhiều người cũng từng khuyên Kathy chọn một công việc tốt hơn mà làm, nhưng chị vẫn quyết tâm theo đuổi diễn xuất. Đăng ký học cùng lúc hai ngành kinh tế và phim ảnh để làm yên lòng ba mẹ, nhưng mỗi mùa hè, chị luôn tranh thủ tham gia các công việc liên quan đến phim ảnh, bắt đầu tiếp cận từng bước với đam mê.
Vì không quen ai, Kathy phải cố gắng rất nhiều, nhưng cũng vì thế mà suýt chút nữa chị đã phải đánh đổi cả cuộc đời. Lần đó, một người quen đáng tuổi cha chú trong ngành dụ dỗ chị thực tập diễn xuất cùng ông ta trong… khách sạn để có được vai chính trong một bộ phim sắp bấm máy. Nhưng nhờ sự tỉnh táo cùng lòng tin cho bản thân mà Kathy đã nhanh chóng từ chối.
Lần đầu tiên Kathy được mời vào một vai diễn quần chúng trong chương trình truyền hình, khi phát sóng chị đã vô cùng hào hứng kể cả khi… chỉ thấy mỗi cái cùi chỏ của mình xuất hiện, còn mặt mũi thì không thấy đâu. Nhưng như thế cũng đủ để Kathy sướng đến mức gặp ai quen cũng khoe. Rồi khi nhận đóng phim “Chuyện tình xa xứ” mà tiếng Việt không sõi, Kathy đã phải gọi điện thoại hàng giờ liền từ Việt Nam sang Mỹ để nhờ ba chỉ cách phát âm và phụ ôn lời thoại, có khi ngủ gục phải có ba gọi dậy để tiếp tục.
Chị bảo, làm diễn viên hay lắm, vì mỗi bộ phim lại cho chị cơ hội trở thành một nhân vật khác mà nếu không tự tin, chị sẽ không thể nào hóa thân cho ra cái hồn của nhân vật. “Những điều này cứ lặp đi lặp lại trong đầu tôi, rằng đôi khi, món quà lớn nhất của tôi khi trở thành diễn viên, biên kịch hay đạo diễn chính là sự tự tin mà tôi có, và cơ hội được tiếp xúc với rất nhiều người”, Kathy bộc bạch.
Ước mơ hiện tại của Kathy
Tôi hỏi: “Mọi ước mơ thời trẻ của Kathy đều đã đạt được. Ước mơ tiếp theo của chị sẽ là gì?” “Family!” Kathy ngừng một lúc trước khi nói tiếp: “Tôi muốn có một gia đình với những đứa trẻ. Có vẻ trước đây tôi là người tham công tiếc việc. Nhưng thời điểm này, tôi chỉ muốn có được sự cân bằng cho cả hai – công việc và cuộc sống cá nhân. Nghe có vẻ kỳ quặc nhỉ? Nhưng nó chỉ đơn giản thế thôi.”
Vâng, nó đơn giản, nhưng như thế là quá đủ cho cả quãng đời thanh xuân chị đã dành tặng điện ảnh, và đủ với những khao khát cháy hết mình cùng đam mê. Ngày trước, Kathy đã lựa chọn cố gắng để sau này không hối hận, nên tôi thiết nghĩ hiện tại, chị xứng đáng có được hạnh phúc dù đơn giản để tiếp tục hành trình của mình.
Năm nay, Kathy đang tạm dừng làm phim để phát triển học viện và chuyên tâm dạy học. “Khi làm đạo diễn và diễn viên, cuộc sống của tôi tự do nhưng thiếu ổn định. Bây giờ thì khác. Tôi cảm thấy cân bằng. Mỗi ngày tôi đều làm những công việc giống nhau nhưng cái sau luôn dựa trên cái trước. Tôi thích cảm giác ‘xây dựng’ nên một điều gì đó.”
Nếu “Chị chị em em” từng mang đến thông điệp “Khi mọi thứ trở nên đen tối, con người sẽ nhận ra phải hướng đến cái sáng để tự cứu lấy bản thân mình.” thì trong bộ phim cuộc đời Kathy, điện ảnh có lẽ cũng là “cái sáng” cần thiết ấy, để giúp chị đi qua những ngày trước đây, những ngày hiện tại và cả những ngày sau này.
Creative Director ALEX FOX
Photographer NICK NGUYỄN
Photography Assistant JENNY LE
Makeup & Hair RUAN DANG
Stylist LONG ICHI
Editor THẢO NGUYÊN (L’Officiel Vietnam)
Clothing GIA STUDIOS
