Lấp lánh dưới ánh sáng, phản chiếu màu sắc như mặt nước tĩnh lặng — đồ sơn mài đang trở lại trong thế giới nội thất, như một cách làm mới không gian bằng sự lặng thầm của thủ công và độ bóng của thời gian.

The ‘Gazebo’ desk, designed by Veere Grenney for The Lacquer Company

Từ một chiếc hộp trầu đến thương hiệu quốc tế

Năm 1999, trong một chuyến đi đến Miến Điện, James Lowther tình cờ phát hiện một chiếc hộp trầu sơn mài hơn 100 năm tuổi giấu trong một cửa hàng nhỏ. Vật nhỏ này về sau trở thành khởi đầu cho The Lacquer Company, thương hiệu mà ông sáng lập một thập kỷ sau, hợp tác với nhiều nhà thiết kế hàng đầu thế giới để tái hiện chất liệu cổ điển theo ngôn ngữ mới.

Peter Mikic-designed lacquer tables in Rita Konig’s London house Michael Sinclair

“Tôi vẫn nhớ như in cảm giác lần đầu tiên bắt gặp sơn mài vào năm 1999 ở Miến Điện,” James Lowther, nhà sáng lập The Lacquer Company, kể. “Trong một cửa hàng nhỏ, sau tấm rèm là cả kho báu của những món đồ sơn mài cổ. Chiếc hộp trầu 100 năm tuổi tôi mua hôm ấy vẫn là vật tôi quý nhất.”

Mười năm sau, James biến niềm say mê đó thành một thương hiệu hợp tác cùng những tên tuổi hàng đầu trong giới thiết kế nội thất để tạo nên những sản phẩm sơn mài đương đại — mang vẻ đẹp rực rỡ mà không phô trương.

The ‘Gazebo’ side table, designed by Veere Grenney for The Lacquer Company Simon Upton

Hành trình trở về nguồn: Sơn mài Việt Nam

Sơn mài là một nghề thủ công cổ xưa của Đông Á, với lịch sử kéo dài hàng nghìn năm. Hành trình tìm kiếm những nghệ nhân bậc thầy đã đưa James tới Sài Gòn, nơi ông tiếp cận và sản xuất theo đúng kỹ thuật Sơn Mài Việt Nam truyền thống.

Mỗi lớp sơn được phủ bằng tay, để khô tự nhiên, sau đó mài nước và đánh bóng đến độ hoàn hảo. “Quy trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn, chính xác và một tình yêu dành cho chi tiết,” ông nói.

The ‘Felix’ side table in Duncan Campbell and Luke Edward Hall’s Cotswold cottage

Độ bóng hiện đại của một chất liệu cổ

Với màu sắc rực rỡ và bề mặt phản chiếu như gương, sơn mài mang đến chiều sâu thị giác hiếm chất liệu nào sánh được.

Nhà thiết kế Veere Grenney, người vừa ra mắt phiên bản mới sơn mài của bộ sưu tập Gazebo, chia sẻ:

“Dù được dùng trên tường, trần hay nội thất, sơn mài luôn tạo nên một bề mặt có độ sâu và độ rõ màu tuyệt đối. Nó sạch sẽ, chính xác, tinh tế — nhưng chưa bao giờ lạnh lẽo.”

Luke Edward Hall thì say mê cách sơn mài “bắt” ánh sáng:

“Tôi thích độ bóng cao và màu sắc mãnh liệt của sơn mài. Khi phối cùng gỗ phai màu hay vật liệu mộc, hiệu ứng tương phản rất thú vị.”

Bàn trà Campbell-Rey for The Lacquer Company

Ánh phản chiếu của thời gian

Với studio Campbell-Rey, Duncan Campbell luôn xem hoàn thiện bề mặt là công đoạn quan trọng:

“Có điều gì đó rất thỏa mãn khi thấy ánh sáng phản chiếu trên bề mặt sơn mài được đánh bóng thủ công, đặc biệt khi đặt cạnh những món đồ cổ từ nhiều thời kỳ.”

Miles Redd — nhà thiết kế người Mỹ nổi tiếng với phong cách điện ảnh — gọi mình là “chim sáo bị mê hoặc bởi mọi bề mặt phản chiếu”:

“Đặc biệt là sơn mài màu tối sâu thẳm — sơn mài thổi sức sống và sự hiện đại vào không gian truyền thống.”

The ‘Benedict’ coffee table in Duncan Campbell and Luke Edward Hall’s Cotswold cottage

Cá tính qua lớp sơn bóng

Màu sắc mạnh mẽ và bề mặt bóng của sơn mài mang đến cơ hội để thử nghiệm, táo bạo mà vẫn tinh tế.

Trong căn phòng khách màu cà phê của mình, Rita Konig đã khéo léo đưa vào những chiếc bàn của Peter Mikic cho The Lacquer Company, tạo nên những “nốt nhạc” hình khối và màu sắc sống động.

Bền bỉ hơn vẻ ngoài

Dù nhiều người lo ngại về độ bền, James khẳng định:

“Sơn Mài Việt Nam của chúng tôi thực ra rất dẻo dai. Theo thời gian, màu có thể nhạt đi, lớp bóng giảm nhẹ, có thể xuất hiện vài vết sứt nhỏ — nhưng chính điều đó mang lại cá tính và chiều sâu cho mỗi món đồ.”

Những món sơn mài rực rỡ hôm nay rất có thể sẽ trở thành món đồ cổ được nâng niu sau vài thế kỷ nữa.

Sơn mài không chỉ là vật liệu. Đó là cách ánh sáng được giữ lại, là lớp màu chồng lên nhau như lịch sử được kể bằng bàn tay người thợ.

Dù đến từ thế kỷ 18, 19 hay là thiết kế đương đại, đồ sơn mài luôn có khả năng “đứng vững” trong bất cứ không gian nào — như một chi tiết vừa trang trọng, vừa đầy sức sống.