Được phát minh vào cuối thế kỷ 17 để báo giờ vào buổi tối, những chiếc đồng hồ điểm chuông – đại diện cho một cơ chế đồng hồ phức tạp, đồng thời đem lại sự thân thiết với cảm xúc mãnh liệt mà nó khơi dậy, lại cũng vừa thơ mộng bởi khúc điệu du dương của thời gian.

Một điểm nhấn khác, là trong trường hợp không đi cùng các chức năng bổ sung, chúng hầu như không thể phân biệt được về mặt ngoại hình với những chiếc đồng hồ hai hoặc ba kim cổ điển, dù chứa đựng một bộ máy phức tạp hơn nhiều lần. Có thể nói rằng, kể từ ngày ra đời, Vacheron Constantin đã chứng tỏ chuyên môn sâu rộng trong lĩnh vực đồng hồ điểm chuông.

Nguồn gốc của đồng hồ điểm chuông

Trong thế giới của nghệ thuật chế tác đồng hồ, những tạo tác điểm chuông thường được nhìn nhận như những kiệt tác kết hợp khoa học cơ khí với chất lượng âm học của nhạc cụ để cô đọng thời gian thành âm thanh, hay hơn nữa, giai điệu. Quay ngược thời gian lại những ngày mà điện còn là một điều gì đó xa lạ, những chiếc đồng hồ điểm chuông đã xuất hiện với một lý do thực tế: nắm bắt thời gian trong bóng tối.

Trong số những chiếc đồng hồ điểm chuông lâu đời nhất, chiếc đầu tiên sở hữu một bộ điểm chuông theo khắc, xuất hiện lần đầu vào cuối thế kỷ 17.

Tiếng chuông đầu tiên này vang lên nhờ phát minh năm 1675 về lò xo cân bằng, giúp đảm bảo độ chính xác cao hơn, cũng như sự ra đời của kim phút. Đồng hồ không còn chỉ giờ, mà còn chỉ phút – hoặc ít nhất là chỉ khắc. Do đó, các nhà sản xuất có thể nghĩ đến việc sử dụng chúng trong bóng tối, một thử thách mà Vacheron Constantin đã chinh phục vào năm 1819 với một chiếc chiếc đồng hồ với bộ điểm chuông theo khắc cũng như cơ chế kim giây giật độc lập.

Mặc dù những chiếc đồng hồ với bộ điểm chuông theo phút đầu tiên đã ra đời ở Đức vào khoảng năm 1710, nhưng chúng chỉ được hoàn thiện vào cuối thế kỷ đó với sự thay thế những chiếc chuông không quả lắc bằng cồng lò xo. Việc sử dụng những lưỡi xoắn này, vẫn được sử dụng trong đồng hồ điểm chuông ngày nay, giúp giảm đáng kể độ dày của vỏ, cũng như thu được âm thanh rõ ràng hơn.

Kỹ thuật này đã được Vacheron Constantin nắm giữ hoàn hảo, và cho ra đời chiếc đồng hồ với bộ điểm chuông theo phút đầu tiên vào năm 1806. Đồng hồ Grande Sonnerie được coi là vị vua của những cơ chế báo âm ra đời sau đó hai thập kỷ.

Vào năm 1827, thương hiệu giới thiệu chiếc đồng hồ đầu tiên với cơ chế Grande và Petite Sonnerie. Nghệ thuật chế tác đồng hồ đã chạm đến một đỉnh cao mới với những chiếc đồng hồ này – được đánh giá rất cao trong giới quý tộc và tư sản, nhưng cũng đồng thời rất hiếm vì sự khó chế tạo của chúng. Việc phát minh ra diêm vào năm 1845 đã làm cho việc sản xuất những chiếc đồng hồ này trở nên hiếm hơn, củng cố hào quang của chúng như những huyền thoại thực sự

Bộ điểm chuông theo phút, một cơ chế của màn đêm

Một chiếc đồng hồ có bộ điểm chuông theo phút sở hữu cơ chế chỉ báo thời gian theo yêu cầu. Điều này trái ngược với khái niệm “điểm chuông theo giờ”, được tự động kích hoạt khi tới giờ hoặc theo khắc như trên đồng hồ. Trong một bộ điểm chuông theo phút truyền thống, hai búa sẽ gõ vào hai cồng với các âm sắc khác nhau, cho biết giờ với âm trầm, khắc với chùm đôi âm cao và âm trầm, cuối cùng báo phút với âm cao. Một cơ chế như vậy bao gồm một miếng bu lông trượt chuyên dụng, một trống và một hệ điều tiết, thường là độc lập với cơ chế chỉ giờ.

Kích hoạt bu lông trượt sẽ kéo theo hệ giá đỡ trống lò xo của cơ chế báo âm, đưa vào trạng thái sẵn sàng. Sau khi được giải phóng, năng lượng được truyền qua một hệ bánh răng, điều chỉnh bởi một bánh đà để duy trì nhịp điệu liên tục. Bộ gõ được cấu tạo từ một hệ nhớ cơ học, với búa và cồng. Khi xoay quanh trống cót của bộ gõ, bu lông trượt đồng thời giải phóng ba trục xoay để nhận thông tin từ các bánh cam giờ, khắc và phút. Các bánh cam “ốc” xoáy hình xoắn ốc này được dùng để điều chỉnh số lần đánh mà búa phải thực hiện.

Bánh cam đầu tiên cho giờ có mười hai “bước”, cam thứ hai có bốn bước cho bốn khắc, và chiếc cuối cùng, hình ngôi sao, có 14 bước trên mỗi nhánh trong bốn phần cho số phút giữa mỗi khắc. Đồng thời khi chúng lấy thông tin, vị trí các trục xoay sẽ định vị giá đỡ hoặc đầu kéo ở phía kia của tay đòn ở khoảng cách sao cho khi được nhả ra, chúng sẽ kích hoạt búa theo trật tự tương ứng với số răng, với tần suất quy định.

Grande Sonnerie – cơ chế và bài toán năng lượng

Grande Sonnerie là một trong những cơ chế đồng hồ phức tạp nhất phải chinh phục. Sự khác biệt về mặt tính năng của nó nằm ở khả năng điểm báo giờ và các khắc, với việc nhắc lại giờ ở đầu mỗi khắc. Hầu hết những chiếc đồng hồ này cũng sẽ đi cùng cơ chế Petite Sonnerie, bỏ đi âm nhắc giờ ở mỗi khắc, cũng như cơ chế im lặng để tạm dừng vũ điệu cơ học của những chiếc búa.

Chuông Westminster – cơ chế phức tạp nhất trong số các cơ chế Grande Sonnerie, tái tạo giai điệu của chuông Big Ben – tháp đồng hồ ở đầu cánh trái toà nhà Quốc hội Anh ở London bao gồm bốn khuông với bốn nốt mỗi khuông, được chơi ở các tần số khác nhau. Thiết kế này, do đó, đòi hỏi số lượng cồng và búa lớn lên đến 4, thậm chí là 5 chiếc ở những thiết kế giàu âm điệu nhất.

Nguyên lý cơ học của Grande Sonnerie, về cơ bản, cũng giống nguyên lý của bộ điểm chuông theo phút. Thường thì bộ điểm chuông theo phút sẽ đi cùng để bổ sung cho cơ chế Grande và Petite Sonnerie. Sự khác biệt chính nằm ở cách quản lý năng lượng. Không như các cơ chế bộ lặp, với chốt trượt để cuộn lò xo theo yêu cầu, các mẫu Grande Sonnerie phải dùng lực chuyển động để báo thời gian 96 lần một ngày.

Đáp ứng này càng đòi hỏi tinh vi hơn khi liên quan đến việc kích hoạt búa đánh vào cồng sao cho tác động vừa đủ để hoạt động này lặp đi lặp lại 366 lần một ngày có thể nghe rõ ràng nhất có thể. Vì lý do đó, những chiếc đồng hồ sở hữu cơ chế này thường đi cùng hai trống cót, một dành cho bộ chuyển động, một dành riêng cho cơ chế điểm chuông.

Chất lượng âm học của một chiếc đồng hồ điểm chuông phụ thuộc vào vô số yếu tố, từ hình dạng và hướng của búa, chất liệu, chiều dài và hình dạng của cồng, cũng như điểm gắn của chúng trong đồng hồ. Các yếu tố quyết định khác cần được xem xét đến là vật liệu và cấu trúc của vỏ, có thể chứa một buồng cộng hưởng, thậm chí có các lỗ hở ở mặt sau, hoặc một lưới kim loại được thiết kế để tăng cường khả năng truyền âm. Cuối cùng, chính sự thành thạo của người nghệ nhân và kiến thức thực nghiệm của anh ta sẽ tạo nên sự khác biệt.

Chịu trách nhiệm điều chỉnh các bộ phận cấu thành của bộ chuyển động, điều chỉnh cơ cấu âm học, chi tiết trang trí riêng từng bộ phận và lắp ráp bộ chuyển động nhiều lần để đạt tới kết quả hoàn hảo – chuyên môn của người nghệ nhân là một điều không thể thay thế. Cho rằng chất lượng âm thanh là một phần giúp xác định cá tính của một chiếc đồng hồ, vào năm 2019, Vacheron Constantin đã giao cho Abbey Road Studios thực hiện một bản ghi âm độc đáo cho từng mẫu thiết kế của bộ sưu tập “La Musique du Temps®”. Lần đầu tiên, những chiếc đồng hồ với bộ lặp sở hữu một bản nhạc của riêng mình, được ghi lại và chứng nhận bởi Abbey Road Studios.

Đá quý và đồng hồ điểm chuông

Hầu hết những chiếc đồng hồ điểm chuông đương đại đều có tỉ lệ đường kính rộng rãi để vỏ có thể hoàn thành tốt nhất vai trò của mình như một màn hướng âm. Yêu cầu này cũng đồng nghĩa với việc, nói chung, những mẫu đồng hồ này không phù hợp lắm với cổ tay nữ giới và thường được quan tâm nhiều hơn bởi phái mạnh.

Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng đúng trong trường hợp của những chiếc đồng hồ bỏ túi, cũng là những chiếc đồng hồ với bộ lặp phút đầu tiên. Xưa kia, đồng hồ của phụ nữ thường được coi là đồng hồ trang sức, đeo trên dây chuyền dài hoặc dạng mặt dây, không bị che khuất khỏi tầm nhìn như nằm trong túi áo gilet của nam giới. Những chiếc đồng hồ cơ khí có khả năng thông báo thời gian, có sự hấp dẫn gấp đôi đối với những tín đồ của chế tác đồng hồ cao cấp, cho phép họ biết thời gian vào ban đêm, và đồng hành với họ ban ngày như một vật trang trí lộng lẫy chứa đựng cả tinh hoa khoa học về thời gian và kỹ nghệ trang trí tinh xảo.

Bởi lẽ đó, Vacheron Constantin đã sản xuất một số mẫu đồng hồ bỏ túi với cơ chế điểm chuông dành cho đại diện của giới quý tộc, cũng như một tầng lớp thượng lưu có năng lực tài chính nhất định. Với vỏ vàng được chạm khắc, mặt số tráng men hoặc bằng bạc, với bộ máy có bộ lặp hay thậm chí Grande Sonnerie, những chiếc đồng hồ được trang trí lộng lẫy này là một trong những báu vật của phụ nữ thượng lưu, được phản ánh qua thư từ trong tàng thư của Maison.

Nói như vậy không phải họ không cần đến sự thực dụng, nhất là sau khi bước sang thế kỷ 20. Trong một bức thư viết vào năm 1937, nữ Hầu tước Riencourt đã yêu cầu Vacheron Constantin: “Sau khi hoàn toàn mất đi thị lực, tôi lại cần một chiếc đồng hồ với bộ lặp, đặc biệt là vào ban đêm (…) Bằng vàng hoặc bạc, điểm chuông theo khắc và nửa giờ”.