“Guerlain is Paris, Paris is Guerlain”

Đó chính là câu nói người ta vẫn thường thầm thì khe khẽ mỗi khi có dịp đến cửa hàng flagship của Guerlain tại Paris. Có mặt tại Paris từ năm 1828, đến nay, thương hiệu mỹ phẩm gần 200 năm tuổi vẫn giữ vững một vị thế độc tôn là thương hiệu nước hoa niche hàng đầu thế giới, với những tuyệt phẩm mùi hương đã đi vào huyền thoại.

Chân dung Thierry Wasser – nhà điều hương thế hệ thứ 5 của Guerlain

Giờ đây, người yêu hương Việt Nam đã có thể trải nghiệm điều tương tự tại cửa hàng flagship vừa được khai trương tại Hà Nội. Nhân sự hữu duyên này, L’OFFICIEL Vietnam đã có dịp trò chuyện cùng ông Thierry Wasser, nhà điều hương bậc thầy của thương hiệu.

Ông được xem là nhà điều hương đầu tiên của Guerlain không đến từ gia đình Guerlain – là nhà điều hương thứ 5 trong 197 năm của thương hiệu. Ông nghĩ vì sao ông lại là người được chọn? Liệu có phải là do ông sở hữu những tài năng đặc biệt mà người khác không có?

Tôi ước gì mình có thể biết được câu trả lời (cười). Tôi nghĩ là trong suốt cuộc đời mình, Jean-Paul Guerlain đã gặp nhiều nhà điều hương, nhưng đến một thời điểm nào đó, ông lại quyết định cộng tác với một số nhà điều hương bên ngoài Guerlain, và tôi là một trong số ấy. Nói một cách lãng mạn thì đó là một cuộc hội ngộ của nhân duyên, và chính nhân duyên đó đã giúp chúng tôi trở nên gần với nhau hơn. Cũng vì vậy mà tôi ở đây, ngày hôm nay.

Tôi không nghĩ là mình có tài năng gì đặc biệt. Là một nhà điều hương là thứ bạn có thể học được, từ trường học. Thực sự, để trở thành một nhà điều hương, bạn cần có một chút tò mò về các giác quan; nhiều người sẽ có hứng thú đặc biệt với hình ảnh, hay tiếng động, số ít hơn sẽ có hứng thú với mùi hương. Và nếu bạn đã có sự tò mò, bạn có thể thúc đẩy nó hơn, và cuối cùng là trở thành nhà điều hương. Bạn, tôi, cũng như bất cứ ai khác, có khả năng “ngửi” như nhau. Nhưng chúng ta có thể được dạy để tập trung hơn vào mùi hương, để nhớ nó kỹ hơn.

Vậy theo quan điểm của ông, đâu là yếu tố tạo nên một nhà điều hương xuất chúng, bên cạnh khả năng “ngửi”?

Nhà điều hương Thierry Wasser trong cuộc phỏng vấn cùng L’OFFICIEL Vietnam

Đó là sự tò mò. Để luôn duy trì được sự tò mò, bạn cần giữ một tinh thần trẻ thơ. Khi còn là trẻ con, chân trời của chúng ta là vô tận, và khi bắt đầu lớn lên, cuộc sống bắt đầu có những nguyên tắc, nó thu hẹp chân trời đó. Vì vậy, sự tò mò là thứ mà trẻ con từng có, từng học. Để trở thành một nhà điều hương tốt, bạn phải là một “đứa trẻ giỏi”.

Câu trả lời này làm tôi nhớ lại đôi điều về xuất thân của ông. Được biết, ông sinh ra ở Lausanne, Thụy Sĩ, bên cạnh hồ Geneva. Tôi tin là điều này đã tạo nên một nền tảng khá tốt cho ông để nhận ra vẻ đẹp của mùi hương từ khi còn rất nhỏ?

Đúng là việc sinh ra ở Thụy Sĩ liên quan mật thiết đến những gì tôi đang làm hôm nay, bởi vì tuổi thơ của tôi được lấp đầy bởi thiên nhiên, những nhịp điệu của mùa. Giờ đây, khi làm việc cùng những nguyên liệu thô đến từ khắp thế giới, tôi cần phải hiểu được nhịp điệu tự nhiên đó, điều tôi đã được học khi còn bé. Tình cờ trở thành nhà điều hương, tôi từ một đứa trẻ lớn lên giữa thiên nhiên Geneva đã bước đến một công ty khổng lồ trong lĩnh vực kinh doanh mùi hương và mỹ phẩm, tôi có cơ hội làm việc với Giám đốc mảng mùi hương. Đó là khi tôi nhận ra con đường này rất tuyệt vời, một thứ tôi không nghĩ là mình sẽ làm khi còn nhỏ. Nếu bạn hỏi tôi câu này khi tôi còn nhỏ, có lẽ câu trả lời sẽ là cảnh sát, lính cứu hỏa, hay bác sĩ.

Vậy ông có nhớ ký ức mùi hương đầu tiên của mình là gì không?

Khi được ngửi lại một mùi gì đó, ký ức tôi sẽ được gợi lên một cách rất sống động. Đó là khi tôi 10 tuổi và được dạy nấu ăn, tôi nhớ mùi nấu nướng và làm bánh, cũng là thứ mà tôi rất thích làm. Tôi yêu mùi mơ nướng, vì quả mơ khi còn sống tuy ăn rất ngon nhưng lại ít có mùi, chỉ khi được đưa vào lò nướng, quả mơ mới tỏa ra trong nó tất cả những thứ mùi trái cây ngọt ngào, nồng quyện.

Hiện tại, ông đang làm việc với tổng cộng bao nhiêu mùi hương?

Đầu tiên, chúng tôi đang làm mọi thứ trước 2 năm so với thời điểm ra mắt. Thứ hai, tôi có một người cộng sự đang dẫn dắt một đội ngũ các nhà điều hương ở Guerlain, và họ vẫn đang làm việc cật lực trong khi chúng ta đang trò chuyện với nhau. Vậy nên, không có con số mùi hương cụ thể nào mà tôi đang làm việc. Nếu có, nó cũng là điều bí mật, chúng ta phải chờ 2 năm sau mới biết được kết quả.

Trên thực tế, con số này khá nhiều. Về cơ bản, mỗi năm, chúng tôi đều có một cuộc “gặp gỡ” với những người hâm mộ Aqua Allegoria, để ra mắt một hay hai mẫu mới. Chúng tôi làm điều đó mỗi năm kể từ 1999. Mỗi năm, bộ sưu tập này mang đến một sản phẩm mới, một câu chuyện mới, một sáng tạo mới. Còn L’Art & La Matière, đây là bộ sưu tập bắt đầu với 5 sản phẩm vào năm 2005, và giờ đây, số thành viên có mặt trong bộ sưu tập này là 22.

Vậy chúng ta hãy nói về L’Art & La Matière. Thuốc lá và mật ong được xem như những nốt hương chủ đạo bên trong Tobacco Honey – Tạo hương mới nhất của bộ sưu tập này. Ông có thể giải thích đôi điều về sự lựa chọn này không?

Thuốc lá là một loại vật liệu thô được sử dụng xuyên suốt lịch sử, nhưng không thường xuyên lắm, vì vậy nó khá đặc biệt. Về cơ bản, lần cuối cùng Guerlain sử dụng mùi thuốc lá là năm 1959, trong Vétiver de Guerlain. Mật ong lại là một nguyên liệu thô không tồn tại trong bảng mùi hương, cho đến thời điểm hiện tại. Mật ong được sử dụng kể từ thế kỷ thứ 19 để ướp vị cho thuốc lá, bên cạnh đậu Tonka. Có thể nói, thuốc lá và mật ong đã trở thành cặp bài trùng kể từ đó. Giờ đây, công nghệ hiện đại đã cho phép chúng tôi có được chiết xuất mật ong và sử dụng nó lần đầu tiên trong lịch sử. Và câu chuyện này của mật ong rất thú vị, vì công nghệ này cho phép hòa mật ong với nước và giữ lại được toàn bộ mùi hương của mật ong, một kỹ thuật độc đáo. Người phát minh ra công nghệ này cũng là người đã chiết xuất mùi cam Bergamot và tất cả các hương cam chanh khác cho chúng tôi, và mật ong Guerlain cũng được lấy từ những cánh đồng trồng cam Bergamot đó. Một vòng tròn khép kín.

Dù thuốc lá và mật ong là cặp bài trùng trong quá khứ đi nữa, thì sự kết hợp này vẫn khá độc đáo, vì một mùi gợi nên cảm giác khá nam tính, trong khi mùi còn lại khá nữ tính. Đó có phải là dụng ý để mùi hương này có thể chinh phục được cả đàn ông và phụ nữ?

Tôi nghĩ sự kết hợp này khớp với toàn bộ bộ sưu tập Aqua Allegoria và L’Art & La Matière. Giới tính trong mùi hương ngày càng trở nên ít quan trọng. Điều này còn tùy thuộc vào nền văn hóa mà chúng ta đang ở. Ví dụ, ta thường nghĩ mùi hoa hồng khá nữ tính, nhưng nếu đến Trung Đông, hoa hồng lại được xem là một mùi hương nam tính. Vậy nên, việc gán giới tính cho một mùi hương nào đó, đối với tôi, là điều khá nguy hiểm. Chúng ta không bao giờ biết được cả. Nếu một người đàn ông muốn dùng Shalimar, tôi rất hoan nghênh, vì đây không phải là mùi hương chỉ dành cho phụ nữ. Chúng ta không nên giới hạn niềm vui của mình.

Vậy còn ông thì sao, ông có dùng nước hoa Guerlain mỗi ngày?

Không gian cửa hàng flagship của Guerlain tại Hà Nội

Có chứ, thậm chí còn trước khi tôi làm việc cho Guerlain. Đó là mùi hương đầu tiên tôi mua cho bản thân. Lúc đó, tôi chỉ mới 13 tuổi. Ở tuổi đó, chúng ta chẳng thể biết điều gì về mùi hương cả. Vào những năm 1970, chẳng có Internet, hay những công cụ giao tiếp như chúng ta có ngày hôm nay. Vậy nên nước hoa là một điều bí ẩn. Lúc đó, tôi muốn trở thành một gã đàn ông thực thụ, và cách đơn giản nhất để làm điều đó là “ăn trộm” mùi hương của một người đàn ông trong phòng tắm, đó chính là Habit Rouge. Nó như một tín vật may mắn, một định danh mà tôi đã “mượn”. Giờ đây, sau gần 50 năm, tôi vẫn dùng mùi hương ấy, và điều thú vị hơn là tôi còn làm công việc chế tạo ra nó nữa. Thật khó tưởng tượng, nhưng cuộc sống là vậy. Chai nước hoa này đã theo tôi trong suốt cuộc đời.

Tại sao ông lại chọn Habit Rouge vào thời điểm đó?

Lựa chọn ngẫu nhiên thôi, vì nó có sẵn ở đó (cười). Trong trường hợp này, có thể nói là chai nước hoa đã chọn tôi, chứ không phải tôi chọn nó. Khi bạn tìm cho mình một chai nước hoa, nó cũng nên như vậy. Việc chọn nước hoa lúc nào cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, bởi vì mọi người nghĩ quá nhiều. Nhưng đó không phải là sự lựa chọn của lý trí, mà là cảm giác. Bạn phải để cảm xúc dẫn dắt. Nếu có cảm xúc khi bạn thử một mùi nước hoa nào đó, thì khả năng cao nó là dành cho bạn.  

Như ông có nói, khi ông dùng một mùi hương nào đó, cũng là khi ông muốn “mượn” một định danh mà ông đang muốn có. Vậy khi một khách hàng tìm đến với Guerlain, họ đang muốn định danh bản thân như thế nào?

Câu hỏi này không thể trả lời được, vì chúng tôi đang mang đến hơn một nghìn mùi hương cho khách hàng chọn lựa. Mỗi mùi hương có đặc tính, câu chuyện, ngôn ngữ riêng, và sự lựa chọn là của bạn. Để một mùi hương có thể “trò chuyện” với bạn, bạn phải đưa nó lên da, lên tay, khám phá nó từng chút một để xem bạn thoải mái với nó như thế nào, nó khiến bạn cảm thấy ra làm sao. Ví dụ Habit Rouge khiến tôi cảm thấy như một người đàn ông đích thực. Vậy nên điều đó tùy thuộc vào việc bạn đang khao khát điều gì, tìm kiếm gì. Nó là tất cả về việc “feeling good, feeling special”. Mùi hương là một cách thức vô hình để giới thiệu bản thân với thế giới, nó như một vầng hào quang bao quanh bạn khi bạn xuất hiện vậy.

Vậy chúng ta hãy chuyển chủ đề một chút sang công việc của ông tại Guerlain nhé. Ông thường làm gì mỗi ngày, trên cương vị là một nhà điều hương?

Chủ yếu là không làm gì cả (cười). Tại Guerlain, mọi thứ khá chi tiết và cụ thể vì chúng tôi chế tạo nên toàn bộ những thứ mà chúng tôi sáng chế, chúng tôi không đưa ra sản xuất bên ngoài. Vậy nên có thể hình dung là chúng tôi làm việc theo ba nhóm, một nhóm làm công việc sáng tạo, nghĩa là phần việc mà tôi có dự phần, một nhóm làm việc tại nhà máy sản xuất, và một nhóm lo về phần nguyên liệu. Ba nhiệm vụ khác nhau nhưng bổ trợ lẫn nhau. Phần sản xuất và nguyên liệu đầu vào có mối liên hệ trực tiếp với phần công việc sáng tạo của tôi, vì bạn phải sáng tạo ra thứ gì đó mà đội ngũ sản xuất và nguyên liệu có thể lo liệu được.

Khi trò chuyện với những người yêu hương, tôi nhận thấy một điều rằng họ thường lãng mạn hóa công việc của một nhà điều hương, như hình ảnh một người đứng giữa vườn hoa ngát hương và lựa chọn những mùi hương để đưa vào sản phẩm. Mọi công đoạn như thử mùi hương, điều chế và pha trộn đều được làm thủ công. Tuy nhiên, trên thực tế, mọi thứ lại khô khan hơn nhiều. Các phần việc của một nhà điều hương phần lớn được làm trên máy tính và phòng thí nghiệm, với rất nhiều màn hình và mẫu thử khác nhau. Ông nghĩ gì về điều đó?

Thực ra thì họ nói cũng có phần đúng, nhưng những hình dung mộng mơ đó nằm trong trí tưởng tượng nhiều hơn. Tất nhiên, chúng tôi làm việc trong phòng lab, và biến mọi thứ tưởng tượng đó thành sự thực. Thế giới mộng mơ là một ý tưởng, nó không thể nắm bắt được, nhưng ở khía cạnh nào đó, phòng lab chính là thứ biến ý tưởng đó trở thành sự thực, vì bạn có thể chuyển đổi ý tưởng thành công thức trên máy tính, sang phòng lab, đến nhà máy sản xuất, v.v… Nhưng, điều quan trọng đầu tiên chính là ý tưởng, là bức tranh lãng mạn mà bạn đã hình dung.

Cửa hàng flagship của Guerlain tại Hà Nội

Vậy điều gì sẽ khiến ông muốn làm nên một mùi hương mới?

Nguồn cảm hứng nằm ở mọi nơi, như thời tiết, một chuyến đi, một mùi hương nào đó. Tôi thường nói về việc chú tâm vào những khoảnh khắc hiện tại. Nếu chúng ta thật sự chú tâm, chúng ta sẽ nhớ mãi khoảnh khắc hiện tại. Chúng ta nắm bắt nó, nhớ về nó, và cố gắng tái tạo lại nó trong tâm trí, như một công thức. Đó chính là cách để chúng ta hữu hình hóa một thứ gì đó vô hình.

Đây có vẻ là lần đầu tiên ông đến với Hà Nội. Vậy sau khi rời đi, ông nghĩ mùi hương nào từ Hà Nội sẽ khiến ông nhớ nhất?

Ngày hôm qua, tôi được nghe câu chuyện từ một trong những vị khách của Guerlain. Cô kể về tuổi thơ ở một miền quê tại Việt Nam, khi gia đình của cô vẫn dùng củi để đun lửa và nấu cơm. Mùi gỗ cháy, mùi cơm nóng là những thứ khiến cho cô nhớ nhất. Câu chuyện này khiến tôi cảm động, nó chạm đến những tầng sâu bên trong trái tim tôi, và giờ đây, khi nhắc đến Việt Nam, nhắc đến Hà Nội, tôi sẽ liên tưởng đến hai mùi ấy – mùi gỗ cháy, và mùi cơm. Hai thứ mùi rất đơn sơ, nhưng cũng rất Việt Nam.

Xin cảm ơn ông vì những chia sẻ thú vị này!

Bài: Hai Yen Ho – L’officiel Việt Nam