Mọi người đều đang nói về thời trang tuần hoàn. Nhưng nó là gì, và có mang lại hiệu quả không? Dưới đây là 10 lưu ý về thời trang tuần hoàn nếu bạn bắt đầu tìm hiểu về chu trình thời trang tuần hoàn. 

1/3 sản phẩm may mặc được sản xuất hàng năm trên thế giới không được tiêu thụ.

Đây là một mô hình kinh tế trong đó các hoạt động thiết kế, sản xuất và dịch vụ đặt ra mục tiêu kéo dài tuổi thọ của vật chất, và loại bỏ tác động tiêu cực đến môi trường.

1. Quần áo đã qua sử dụng, chúng sẽ đi đâu?

Nước Anh sắp không còn chỗ chứa rác thải. Theo ‘Chiến tranh về Chất thải’ của ABC, người Úc vứt bỏ 6.000kg chất thải thời trang và dệt may sau mỗi 10 phút. Và “lệnh cấm chất thải từ nước ngoài” gần đây của Trung Quốc đang cho thấy thực trạng của vấn đề.

Theo ước tính, 1/3 sản phẩm may mặc sản xuất hàng năm trên thế giới không được tiêu thụ.

Báo cáo “‘Một nền kinh tế dệt may mới” của Quỹ Ellen MacArthur năm 2017 chỉ ra rằng, hầu hết các sản phẩm may mặc không được tiêu thụ đó cũng không được tái chế thành quần áo mới. Chúng thường được tái chế thành giẻ công nghiệp hoặc nhồi vào gối hoặc sofa.

2. Quần áo cũ có thể giết chết ngành may mặc địa phương

Quần áo đã qua sử dụng được bán qua các trang web thương mại, chợ phiên và được quyên góp cho các tổ chức từ thiện. Nó cũng được xuất khẩu sang thị trường ở Kenya, Tanzania, Uganda và các vùng đất khác. Thực tế này khiến cho một số nước Đông Phi buộc phải đẩy mạnh lệnh cấm nhập khẩu quần áo cũ.

Oxfam ước tính khoảng 70% quần áo đã qua sử dụng được quyên góp từ thiện trên toàn cầu đều có mặt ở châu Phi – nơi những quần áo cũ giá rẻ đang giết chết ngành dệt may địa phương.

3. Không ai muốn lãng phí. Vấn đề cần tiêu huỷ như thế nào?

Chân dung MacArthur và Stella McCartney, hai cái tên đi đầu ngành công nghiệp thời trang bền vững

Việc ước tính số liệu về lượng chất thải thời trang trước tiêu dùng bị phá hủy sẽ khó khăn hơn. Burberry đã có mặt trên bản tin tài chính cuối năm vì thừa nhận “phá hủy số hàng hóa trị giá 49 triệu USD”.

Nhưng đó không phải thực tế của riêng họ, mà là một việc làm phổ biến. Năm ngoái, một chương trình truyền hình tại Thụy Điển tiết lộ rằng một nhà máy điện ở Vasteras đã đốt cháy quần áo H&M chưa tiêu thụ.

Trong khi đó, tờ New York Times cho biết giày thể thao từ cửa hàng SoHo Nike đã bị cắt vụn và vứt trên vỉa hè.

Điều thú vị ở đây là cả ba công ty này đều đang đi đầu trong việc tìm kiếm các giải pháp. Nike và H&M là đối tác toàn cầu của Quỹ Ellen MacArthur. Burberry cũng gia nhập, cùng với Stella McCartney và PVH (sở hữu Calvin Klein và Tommy Hilfiger) trở thành đối tác cốt lõi cho sáng kiến ‘Thời trang tuần hoàn’ mới của MacArthur.

Giày thể thao Flyknit của Nike sử dụng nguyên tắc thiết kế giảm chất thải

4. Hiểu ở cấp độ sản xuất 

Ở cấp độ sản xuất, Burberry hợp tác với công ty Elvis & Kresse có trụ sở tại London để tái sử dụng chất thải da. Giày thể thao Flyknit của Nike sử dụng nguyên tắc thiết kế giảm chất thải, trong khi chương trình “Tái sử dụng giày” của thương hiệu biến những đôi giày bị mòn thành Nike Grind, một vật liệu được sử dụng để phủ lên các sân thể thao và sân chơi.

H&M đã giới thiệu thùng tái chế quần áo tại cửa hàng đầu tiên vào năm 2012, mời khách hàng quyên tặng quần áo mà họ không dùng từ bất kỳ thương hiệu nào. Bà Anna Gedda, trưởng bộ phận ‘phát triển bền vững’ của H&M Group, hy vọng khả năng tái chế của ngành thời trang sẽ cải thiện trong vòng 5 năm tới.

H&M đã giới thiệu thùng tái chế quần áo tại cửa hàng

Không ai muốn lãng phí cả. Chúng ta đã hành động không suy nghĩ và để lại hậu quả như ngày hôm nay.

Không ai muốn lãng phí cả. Chúng ta đã hành động không suy nghĩ và để lại hậu quả như ngày hôm nay. Nhưng tất cả đều phải gánh vác trách nhiệm. Để xử lý vấn đề này, mỗi người trong chúng ta đòi hỏi phải có tư duy táo bạo, hợp tác và sẵn sàng buông bỏ những gì vốn quen thuộc.

5. Nói không với công đoạn ‘sản xuất và vứt bỏ’

Năm 2002, các nhà lãnh đạo kinh tế tuần hoàn Michael Braungart và William McDonough đã viết trong cuốn sách của họ, ‘Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things’, rằng “Sản xuất công nghiệp chưa bao giờ có nhận thức về hệ sinh thái, hay sự tinh tế, phức tạp và liên kết của chúng”.

Mười sáu năm sau, một thông điệp đã được đưa ra: “Hệ thống sản xuất của chúng ta đã quá sai lầm. Nó không thể hoạt động về lâu dài”.

Những người ủng hộ cho một nền kinh tế tuần hoàn tin rằng chúng ta phải thay đổi cách thiết kế, chế tạo, bán và tiêu thụ sản phẩm.

6. Điều chỉnh lại cách chúng ta tư duy

Cần phải điều chỉnh lại cách tư duy của chúng ta về vật liệu và tài nguyên, độ bền, tuổi thọ và hạn sử dụng. Theo nghĩa đen, đó là di chuyển từ một đường thẳng đến một vòng tuần hoàn và đóng lại. Hãy quên công đoạn “sản xuất và vứt bỏ”. Còn đối với thời trang tuần hoàn? Tái chế và tái sử dụng, giữ lại giá trị của chúng.

8 triệu tấn nhựa được thải vào đại dương mỗi năm

7. Chúng ta có thể áp dụng các nguyên tắc tuần hoàn cho thời trang?

Điều gì sẽ xảy ra với một chiếc váy sau khi đã qua sử dụng? Trong cuốn Cradle to Cradle, McDonough và Braungart giải thích vật liệu có thể được chia thành hai loại. Thứ nhất, chúng có thể được làm từ vật liệu phân hủy sinh học và trở thành thức ăn cho chu kỳ sinh học –  ví dụ như lá cây khi rơi sẽ trở thành thức ăn cho đất. Khả năng thứ hai là chúng sẽ trở thành các vật liệu kỹ thuật nằm trong chu trình tuần hoàn.

Theo dự báo, dân số thế giới sẽ vượt quá 8,5 tỷ vào năm 2030, và sản xuất hàng may mặc toàn cầu sẽ tăng 63%. Tổ chức từ thiện WRAP có trụ sở tại Vương quốc Anh (Chương trình hành động tài nguyên chất thải) cho biết, có tới 80% tỷ lệ tác động đến môi trường của sản phẩm được xác định ở giai đoạn thiết kế. Điều đó mang lại cho các thương hiệu và nhà thiết kế quyền lực để định hình lại hệ thống.

Thời trang tuần hoàn: Thiết kế lại để mọi thứ trở nên tốt hơn!

8. Thời trang tuần hoàn: Thiết kế lại mọi thứ để trở nên tốt hơn

Trong một hệ thống tuần hoàn, phần kỹ thuật và sinh học được tách biệt. Một chiếc quần yoga bằng sợi bông (cotton) và sợi tổng hợp (polly) là một ví dụ điển hình: trong trạng thái tự nhiên, thành phần cotton có thể phân hủy sinh học, nhưng vì chứa cả polly nên chiếc quần đã biến thành thứ mà McDonough gọi là “sản phẩm Frankenstein” (sản phẩm được làm từ 2 thành phần trở lên, không tái chế được), rất khó tháo rời và tái sử dụng.

9. Thuê và cho thuê quần áo cũ cũng là một giải pháp 

Một giải pháp được đề cập: thời trang có thể tập trung vào việc thay đổi quyền sở hữu. Và hình thức tủ quần áo thiết kế theo mô hình đăng kí xuất hiện. Ở Bắc Kinh, YCloset chính là một mô hình như vậy: chỉ cần trả 100USD mỗi tháng, người đăng ký sẽ có quyền mặc quần áo không giới hạn. Kenzo và Acne bắt đầu đi theo mô hình này vào năm ngoái.

Hãng cho thuê quần áo Rent The Runway tại Mỹ có khẩu hiệu “tiết kiệm thời gian, tiết kiệm tiền, cứu lấy Trái Đất”.

Trên trang web Rent The Runway (Mỹ)  bạn có thể thuê tất cả các loại quần áo thiết kế chỉ bằng một phần nhỏ giá bán lẻ của họ. Năm 2016, Rent the Runway đạt doanh thu 100 triệu USD và con số này đang tăng trưởng. Với 9 triệu thành viên trực tuyến, họ đang phân nhánh với các cửa hàng tại 5 thành phố của Mỹ.

‘Rent The Runway’ bạn có thể thuê tất cả các loại quần áo thiết kế.

10. Hệ thống kinh tế của thời trang tuần hoàn còn phức tạp hơn thế nữa

Tuy nhiên, một nền kinh tế tuần hoàn mới sẽ phức tạp như nền kinh tế tuyến tính. Nó cần kết hợp các vật liệu có thể tái chế, hiệu quả tài nguyên, năng lượng tái tạo, tăng tuổi thọ và bao gồm nhiều chủ sở hữu, cũng như tìm nguồn cung ứng địa phương, tái cấu trúc chuỗi cung ứng và phát triển các cách thức mới để tiếp cận sản phẩm.

Vì vậy, công cuộc thay đổi này cần sự hợp tác của rất nhiều người, như Anne Gedda nói: những mục tiêu này tồn tại “ngoài sự cạnh tranh”. Tính đến tháng 7 năm 2018, 94 công ty – bao gồm H&M, Kering (sở hữu Gucci, Balenciaga và Alexander McQueen), PVH, Nike và Adidas – đã đăng ký cam kết “Thông tư thời trang năm 2020” của Chương trình thời trang toàn cầu.

Mục đích của Chương trình thời trang toàn cầu là làm việc trên các chiến lược thiết kế tuần hoàn, tăng lượng sản phẩm đã sử dụng được thu thập và bán lại, đồng thời đẩy mạnh việc sử dụng sợi tái chế, sau tiêu dùng.

Bài NHI NGUYỄN