Là nghệ sĩ Nhật Bản được yêu thích trên toàn cầu, Takashi Murakami được nhiều nhà mốt quốc tế công nhận và lấy cảm hứng từ truyện tranh manga và tranh khắc gỗ thời Edo. Dưới đây là 11 điều mà bạn có thể chưa biết về bậc thầy sáng tạo này.

1/ Những người hâm mộ nổi tiếng của Murakami bao gồm Kanye West

Kho tàng tác phẩm đồ sộ của Takashi Murakami trải dài từ tranh vẽ, điêu khắc, bản in cho đến bộ phim truyện Jellyfish Eyes vào năm 2013, cùng một loạt sản phẩm mang tính thương mại khác.

Với sự hỗ trợ của 200 nhân viên tại studio có trụ sở ở thủ đô Tokyo, Murakami sản xuất đa dạng hàng hóa từ miếng lót chuột máy tính, quần áo trẻ em, đệm đến ván trượt.

Một trong những người hâm mộ nổi tiếng của ông phải kể đến Kanye West, rapper đình đám từng cộng tác với Murakami nhiều lần, chẳng hạn như trong video phát hành năm 2008 cho bài hát Good Morning. West chia sẻ: “Tôi yêu ông ấy. Ông ấy quá ‘khủng’ với một nguồn năng lượng mãnh liệt.”

2/ Nghệ thuật của Murakami lấy cảm hứng từ anime và manga

Qua nhiều năm, Murakami đã phát triển một thế giới thẩm mỹ đặc biệt tràn ngập màu sắc kẹo ngọt, chi tiết “bừa bãi” và những nhân vật lập dị lặp đi lặp lại, như Mr DOB và Miss ko2. Lấy cảm hứng từ các loại hình nghệ thuật như anime và manga, ông đã đưa những tác phẩm của mình vào pop art.

Takashi Murakami, A Panda Family Against the Blue Sky, 2014. Acrylic on canvas.

3/ Murakami học nihonga, một kỹ thuật vẽ tranh từ thế kỷ 19

Sinh ra và lớn lên ở Tokyo (nơi ông vẫn sống cho đến ngày nay), Murakami theo học tại Đại học Nghệ thuật Tokyo, lấy bằng tiến sĩ về nihonga (một phong cách hội họa cuối thế kỷ 19 của Nhật Bản).

Năm 1994, ông đến New York tham gia chương trình International Studio Program tại P.S. 1 Contemporary Art Center (nay là MoMA PS1). Đó là một bước ngoặt lớn đối với ông ấy, sau khi rời Nhật một thời gian, tác phẩm của Murakami mang tính Nhật hoàn toàn.

4/ Nhân vật gắn bó lâu dài nhất với ông là Mr DOB

Chính tại PS1, Murakami đã ra mắt phiên bản bơm hơi Mr DOB và từ đó đến nay trở thành nhân vật quen thuộc trong sự nghiệp sáng tác của nam nghệ sĩ. Sinh vật nổi bật với nụ cười toe toét này là sự kết hợp gữa Sonic the Hedgehog, nhân vật truyện tranh Doremon và quái vật Yokai trong văn hóa dân gian Nhật Bản.

Mr DOB xuất hiện trong nhiều hóa thân suốt những năm qua, ở các bức tranh, điêu khắc, thậm chí là món đồ chơi sang trọng. Nhân vật này đã trở thành linh vật thương hiệu cho Murakami, và gần như là một bản ngã thay thế.

4 trong 10 tác phẩm đạt giá gõ búa cao nhất của nghệ sĩ bao gồm hình tượng này.

AND THEN Blue. Numbered, signed and dated ‘9/50..TAKASHI ’99’ in pencil

5/ Tác phẩm của Murakami đề cao tính kawaii (dễ thương)

Nghệ thuật của Murakami đã giúp khán giả Tây phương làm quen với một số khái niệm Nhật Bản. Một trong số đó là kawaii (dễ thương), được minh chứng bởi loạt tác phẩm Hello Kitty. Ngoài ra, hoa mặt cười và nấm vui tươi cũng mang tinh thần này. Đặc biệt phải kể đến Mr DOB, mặc dù không phải lúc nào chúng cũng mang tinh thần kawaii.

6/ Murakami đón nhận otaku, đặc biệt qua Miss ko 2

Một khái niệm cốt lõi khác trong thực hành của Murakami là otaku (ám chỉ một ai đó quá say mê anime, manga, Vocaloid, cosplay và những thứ 2D). Điều này ám chỉ đến một tiêu văn hóa lập dị gồm những người trẻ, chủ yếu là nam giới, thường dán mắt vào truyện tranh và màn hình máy tính. Họ thích ở nhà hơn ra ngoài, có xu hướng coi phụ nữ là đối tượng của trí tưởng tượng tình dục cực đoan hơn là người thực.

Miss ko 2 có thể được xem trong bối cảnh của otaku. Xuất hiện từ năm 1996, cô hầu bàn tóc vàng, mắt nai, bộ ngực lớn, mặc váy ngắn và giày cao gót đã xuất hiện trong vô số tác phẩm điêu khắc và tranh, cũng như bộ phim Jellyfish Eyes. 3 trong số 10 tác phẩm đạt giá gõ búa cao nhất của Murakami là những bức vẽ Miss ko 2.

Cần phải bổ sung thêm rằng, tác phẩm điêu khắc bằng sợi thủy tinh mang tên My Lonesome Cowboy thuộc hàng đắt nhất mọi thời đại, nói về thú tiêu khiển thủ dâm. Tác phẩm thu về 15,2 triệu USD vào năm 2008, thời điểm nghệ sĩ lọt vào danh sách 100 người ảnh hưởng nhất hành tinh của tạp chí Time.

Killer Pink. Signed, dated and numbered ‘TAKASHI 03 17/50’ in pencil.

7/ Ông đã trở thành chủ đề của các cuộc triển lãm hồi tưởng trên toàn cầu

Hình ảnh của Murakami đôi khi được mô tả là “ảo giác”. Tuy nhiên, ông khẳng định không dùng ma túy và không có kinh nghiệm về chúng. Ông châm biếm thêm rằng nếu ở Mỹ người ta dùng thuốc để giải phóng dopamine thì ở Nhật Bản họ chỉ chơi trò chơi điện tử.

Nghệ sĩ đã trở thành chủ đề của nhiều cuộc triển lãm hồi tưởng quốc tế như: ©Murakami  at Museum of Contemporary Art của LA vào năm 2007 (sau đó chuyển đến Brooklyn Museum, Museum für Moderne Kunst ở Frankfurt và Guggenheim Bilbao). Một triển lãm khác là Takashi Murakami: The Octopus Eats Its Own Leg  tại Museum of Contemporary Art ở Chicago vào năm 2017 (sau đó được chuyển đến Vancouver Art Gallery và Modern Art Museum of Fort Worth).

Vào năm 2010, ông trở thành nghệ sĩ đương đại thứ ba có triển lãm cá nhân tại Cung điện Versailles.

Miss ko2, 1996.

8/ Murakami từng hợp tác với những thương hiệu thời trang nổi tiếng như Louis Vuitton và Uniqlo

Sức hấp dẫn của Murakami vượt ra ngoài phạm vi nghệ thuật. Ông đã hợp tác với một số thương hiệu thời trang như Off-White, Uniqlo và nổi tiếng nhất là Louis Vuitton, nhà mốt mà ông đã thiết kế túi xách suốt hơn một thập kỷ qua. Những nhà sưu tập của ông bao gồm Justin Bieber, Naomi Campbell và Leonardo DiCaprio.

Murakami thậm chí còn hợp tác trong một số tác phẩm điêu khắc với nhạc sĩ Pharrell Williams như The Simple Things, nổi bật với biểu tượng Mr DOB có bảy vật thể chói lọi bên trong miệng anh ta. Chúng bao gồm túi Doritos, lon Pepsi, tất cả được làm bằng vàng và đính tổng cộng 26.000 viên kim cương. Tác phẩm độc đáo này đạt 2,8 triệu USD tại phiên đấu giá Christie’s Hong Kong vào tháng 11/2019.

AND THEN Red

9/ Khái niệm nghệ thuật  “superflat” của Murakami bắt nguồn từ ukiyo-e

Cùng với sự công nhận của các nhà mốt và người nổi tiếng, Murakami liên tục được đánh giá cao vào năm 2000, khi ông lần đầu tiên công bố trường phái “superflat” của mình.

Theo lý thuyết, tác phẩm của Murakami là sự tiếp nối của những hình ảnh Nhật Bản từ xa xưa như bản in ukiyo-e trong thời kỳ Edo. Điều này xuất phát từ hai lý do chính. Thứ nhất, không giống như phương Tây, người Nhật theo truyền thống không phân biệt giữa mỹ thuật và nghệ thuật thương mại; và thứ hai, họ không có truyền thống về quan điểm tuyến tính.

Như vậy, nghệ thuật của đất nước có thể được coi là “phẳng” theo nhiều cách.

10/ Triết lý nghệ thuật của Murakami đang thay đổi 

Trong những năm gần đây, Murakami đã tạo ra lượng công việc ở quy mô lớn hơn. Các tác phẩm của ông ngày càng trở nên tham vọng khi ông quyết định hợp tác với nhiều nghệ sĩ, thương hiệu và người nổi tiếng, đồng thời sử dụng nhiều phương tiện truyền thông đa dạng.

Thay đổi đáng chú ý nhất trong thập kỷ qua là ông thừa nhận yếu tố tâm linh đã ảnh hưởng đến tác phẩm của ông khá nhiều, nhờ vào sự gắn bó với tôn giáo (đặc biệt là Phật giáo Nhật Bản). Điều này xảy ra sau trận động đất và sóng thần năm 2011 khiến 16.000 người thiệt mạng.

Ông chia sẻ: “Sau đó, triết lý của tôi hoàn toàn thay đổi. Bây giờ, tôi tôn trọng niềm tin là một cách để con người đối phó với những thách thức từ thiên nhiên hay yếu tố khác.”

Một tác phẩm tiêu biểu gần đây là bức tranh In the Land of the Dead, Stepping on the Tail of a Rainbow, thuộc một phần trong bộ sưu tập của bào tàng The Broad ở Los Angeles.

Mushroomers

11/ Thị trường của Murakami trải dài từ tranh vẽ, điêu khắc, bản in đến “hàng hóa giá cả phải chăng”

Theo Chiao, tác phẩm của Murakami luôn bán chạy vì ông đã trau dồi phương pháp giữa nghệ thuật, siêu sao và thương mại.

Với sự hỗ trợ của studio, ông ấy có thể tạo ra đủ tác phẩm ở nhiều mức giá khác nhau – từ hàng hóa giá cả phải chăng, các bản in với giá chỉ 1.000 USD, đến những kiệt tác có giá hàng triệu USD. Điều tuyệt vời ở Murakami là ai cũng có thể sở hữu tác phẩm của ông ấy.

Những bức tranh và tác phẩm điêu khắc từ cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000 (được nhiều người coi là thời kỳ đỉnh cao của ông) có xu hướng bán được giá cao nhất.

Ngoài Mr DOB và Miss ko ² , hai linh vật chiến binh Kaikai và Kiki cũng đại diện phần nào đó bản ngã của người nghệ sĩ tài hoa này.

Making a U-Turn, the Lost Child Finds his Way Home

(christies)