Gợi ý cho chuyến du lịch châu Âu mùa thu năm nay: 5 hội chợ nghệ thuật nổi tiếng mà một người yêu nghệ thuật sẽ không bỏ lỡ.

1. Fine Arts Paris & La Biennale (nay là FAB Paris)

Hội chợ nghệ thuật lâu đời nhất trong số 5 hội chợ liệt kê ở bài viết này, chính là Fine Arts Paris & La Biennale.

Fine Arts Paris & La Biennale được sáp nhập làm một từ hai hội chợ Fine Arts Paris và La Biennale vào năm 2022, nhưng chúng ta phải ngược dòng thời gian của từng hội chợ để hiểu thêm về sự sáp nhập tưởng như mới nhưng thực ra có tiền đề rất vững chắc.

Ra đời được hơn 60 năm, La Biennale là một hội chợ quy tụ các cửa hiệu cổ vật, kim hoàn, trang sức từ năm 1956, dưới sự bảo trợ của Bộ trưởng Bộ Văn hoá Pháp lúc bấy giờ (ông cũng là một nhà văn với các tác phẩm kinh điển), André Malraux. Fine Arts Paris được thành lập vào năm 2017 bởi các nhà sáng lập Salon du dessin (một hội chợ nghệ thuật chuyên về các bức vẽ cổ, hiện đại hoặc đương đại), chú trọng vào quảng bá các tác phẩm mỹ nghệ.

Việc gộp hai hội chợ vào làm một nhằm định vị Fine Arts Paris & La Biennale là một hội chợ chú trọng vào mỹ thuật cổ điển, dựa trên tinh thần bảo tàng – tức là các tác phẩm ở đây được chọn lọc dựa trên các tiêu chuẩn học thuật. Các hoạt động của hội chợ này nhằm tạo ra các mối liên kết tương hỗ giữa nhà sưu tập, người am hiểu về nghệ thuật, và các cơ quan, tổ chức văn hoá cấp quốc gia.

Năm 2023, Fine Arts Paris & La Biennale trở thành FAB PARIS và chuyển đến Grand Palais Ephémère.

Tiếp nối tinh thần của những nhà sáng lập, FAB Paris tập trung khai thác các tác phẩm mỹ thuật với tiêu chí bảo tàng, cổ vật là chủ yếu, đi theo sau là các tác phẩm mỹ nghệ, điêu khắc và trang sức có mối liên kết chặt chẽ với các cột mốc lịch sử quan trọng.

FAB Paris là một hội chợ kén công chúng. Khi đến với hội chợ này, khách tham quan (và muốn sưu tầm một tác phẩm) vô hình trung đều là những người mà ngoài sở thích với nghệ thuật còn có đam mê với lịch sử, văn hoá hoặc chí ít là tinh thần tò mò muốn tìm hiểu chúng.

FAB Paris diễn ra từ ngày 22 đến 26 tháng 11 năm 2023, tại Grand Palais Ephémère, công viên Champ-de-Mars, Paris, Pháp. Hội chợ bán vé cho công chúng (không chia ra ngày dành cho VIP).

2. Paris+ par Art Basel

Art Basel là hội chợ nghệ thuật quốc tế không còn xa lạ gì với giới yêu nghệ thuật đương đại. Được thành lập vào năm 1970 tại Basel cùng đối tác UBS, được định vị là hội chợ nghệ thuật lớn nhất của nghệ thuật hiện đại và đương đại hiện nay.

Art Basel được tổ chức ở 4 thành phố lớn – 4 trung tâm nghệ thuật của thế giới: Basel, Miami Beach, Hong kong và Paris.

Được tổ chức tại cùng một địa điểm với FAB Paris, nhưng định vị của hai hội chợ về cơ bản là khác nhau.

Năm nay, mục đích của Paris+ par Art Basel rất rõ ràng, với mong muốn nghệ thuật phải được tiếp cận trực diện với đại chúng. Chính bởi lẽ đó mà format của hội chợ này sẽ trải rộng tại 6 địa điểm lịch sử khác nhau trong trung tâm Paris: Palais d’Iéna, quảng trường Vendôme, vườn Tuileries, nhà nguyện Petits-Augustins của Học viện Mỹ thuật Paris, Bảo tàng Pompidou, sân trước của Institut de France; với 3 triển lãm, 2 chương trình sắp đặt ngoài trời cùng rất nhiều những talk và series “debate” (chương trình tranh luận về nghệ thuật) khác nhau.

Tác phẩm của nghệ sĩ Urs Fischer

Những tên tuổi hàng đầu trong ngành sẽ đứng ra host các chương trình. Ví dụ như các triển lãm sẽ do tân giám đốc Bảo tàng Louvre-Lens và giám đốc Bảo tàng Toulouse đứng ra phụ trách. Hay tượng điêu khắc của nghệ sĩ Urs Fischer sẽ được trưng bày ngay tại quảng trường Vendôme bởi Gagosian.

Nếu thời gian hạn hẹp không cho phép bạn đi hết cả 5 hội chợ, thì Paris+ par Art Basel là lựa chọn không tồi để bạn thưởng thức nghệ thuật nhân khoảng thời gian “đi qua” các địa điểm du lịch ngoài trời.

Năm ngoái có khoảng 40.000 khách tới Art Basel. Nhưng năm nay, số lượng sẽ khó có thể tổng hợp và thực sự bùng nổ vì format hội chợ được cải tiến theo cách thú vị này.

Paris+ par Art Basel sẽ được tổ chức tại Grand Palais Ephémère, công viên Champ-de-Mars, Paris, Pháp:

– Dành cho VIP: từ ngày 18 đến 19 tháng 10 năm 2023

– Khai mạc: ngày 19 tháng 10 năm 2023

– Mở cửa cho công chúng (bán vé): từ ngày 20 đến 22 tháng 10 năm 2023

3. Art Shopping

Năm nay đánh dấu phiên bản thứ 31 của hội chợ nghệ thuật này. Con số thống kê của hội chợ này năm ngoái có khoảng 50.000 khách tham quan, 80% tới với mục đích mua tác phẩm nghệ thuật.

Một hội chợ nghệ thuật đương đại quốc tế được tổ chức định kỳ 2 lần/năm tại khuôn viên Bảo tàng Louvre. Nhắc tới Bảo tàng Louvre thì đây là địa điểm cần phải tham quan của cả giới yêu nghệ thuật lẫn người dân đi du lịch nước Pháp. Nhớ tận dụng chính ưu điểm này mà Art Shopping tại khuôn viên Louvre đã thu hút một lượng lớn khách tham dự, nơi không chỉ có tác phẩm nghệ thuật của Pháp hay châu Âu, mà còn tập hợp tác phẩm nghệ thuật của đa dạng các quốc gia từ khắp nơi trên thế giới.

Ngoài trung tâm Carrousel du Louvre bên cạnh Bảo tàng Louvre, hội chợ này còn được tổ chức tại hai thành phố biển của Pháp, nơi nổi tiếng với các casino, sân golf và dịch vụ nghỉ dưỡng dành cho giới “có tiền”: Biarritz và Deauville.

Đây được coi là hội chợ nghệ thuật quan trọng của Paris và châu Âu, là một trong những hội chợ quốc tế về nghệ thuật đương đại mà các nhà sưu tầm lẫn giới yêu nghệ thuật không thể bỏ lỡ. Mục tiêu của Art Shopping là giúp các phòng trưng bày lẫn nghệ sĩ có độ phủ rộng rãi, không chỉ gói gọn trong giới sưu tập nghệ thuật nhỏ bé. Chính bởi mục đích này mà hội chợ Art Shopping miễn phí vé vào cửa, khách đăng ký tham dự chỉ cần tải vé về điện thoại và quét mã QR là có thể tha hồ thưởng thức các tác phẩm nghệ thuật của các phòng trưng bày từ khắp nơi trên thế giới đổ về. Tuy nhiên, chất lượng tác phẩm được tuyển chọn gắt gao, kèm sự đa dạng của các phòng trưng bày đến từ khắp các châu lục, phần nào làm nổi bật tính đa dạng nhưng vẫn chú trọng tính thẩm mỹ của hội chợ này.

Sau hơn 15 năm phát triển, năm nay, Art Shopping mở rộng với hai mặt bằng lớn (tổng diện tích hơn 100 m2) dành cho Japan Promotion (công ty phát triển nghệ thuật Nhật Bản toàn cầu). Japan Promotion đã tham dự Art Shopping từ năm 2016 và đều đặn cho tới nay. Ngoài ra, một lượng lớn phòng trưng bày tại Mỹ, châu Âu cũng quay lại cộng tác với hội chợ này trong nhiều năm liền, cho thấy độ uy tín cao của Art Shopping.

Năm nay, đại diện tới từ Pháp và Việt nam có phòng trưng bày Asian Art Bridge, tham dự với mục tiêu quảng bá tác phẩm của nghệ sĩ châu Á: gồm Nhật Bản, Pakistan, Hàn Quốc, Việt Nam. Trong đó, Việt nam có 4 nghệ sĩ được chọn quảng bá là: hoạ sĩ Dương Thuỳ Dương (hiện sinh sống tại Đức), hoạ sĩ Lê Thanh Tùng, hoạ sĩ Trần Dân, hoạ sĩ Hoài Phương (hiện sinh sống tại Ý).

Dương Thùy Dương, “The window” (2014), sơn dầu trên canvas, 160 x 120 cm.

Art Shopping diễn ra tại Carrousel du Louvre, Paris, Pháp.

– Khai mạc và dành cho khách VIP: ngày 20 tháng 10 năm 2023

– Mở cửa cho công chúng (không bán vé): từ ngày 21 đến 22 tháng 10 năm 2023 (đăng ký tham gia thông qua website của Art Shopping)

4. art3f

Một hội chợ quốc tế với mục đích tương tự như Art Shopping, là nghệ thuật phải được phổ biến cho đại chúng, nhưng khâu kiểm duyệt tại đây có vẻ dễ dàng hơn cho các phòng trưng bày và nghệ sĩ. Tuy vậy, art3f có ưu điểm về khâu tổ chức quy mô lớn và trải rộng tại các thành phố trọng điểm về sức mua nghệ thuật của châu Âu, như: Paris, Lausanne, Luxembourg, Monaco, Zurich, Mulhouse, Bruxelles, v.v..

Bên cạnh đó, vì định vị là một hội chợ nghệ thuật dành cho đại chúng với format thân mật, không quy chuẩn hay quá trang trọng như những hội chợ nghệ thuật khác, art3f còn không ngần ngại dành riêng một không gian cho các bé. Cách vận hành này khiến hội chợ trở thành một trong những điểm đến cuối tuần của các gia đình có em nhỏ. Bố mẹ có thời gian đi xem các tác phẩm nghệ thuật, trong khi đó có thể yên tâm để con cái vui chơi trong không gian nghệ thuật dành cho các bé – nơi các em có thể thoải mái sáng tạo, vẽ vời bằng đa dạng các dụng cụ, họa phẩm do ban quản lý hội chợ chuẩn bị sẵn.

Hội chợ nghệ thuật art3f diễn ra tại nhiều tỉnh, thành khác nhau ở châu Âu:

– Paris: từ ngày 22 đến ngày 24 tháng 9 năm 2023

– Lausanne: từ ngày 28 tháng 9 đến ngày 1 tháng 10 năm 2023

– Lần lượt tại Haute-Savoie, Marseilles, Bordeaux, Mulhouse, Brussels: từ ngày 6 tháng 10 đến ngày 26 tháng 11 năm 2023 (3 ngày ở mỗi địa điểm). Chi tiết xem thêm tại website của art3f.

5. Asia NOW

Từ khi các phòng trưng bày có tiếng tăm như 313 hay Perrotin góp mặt tại Asia NOW, hội chợ nghệ thuật này được giới quan tâm nghệ thuật châu Á tại Pháp nói riêng, cũng như tại châu Âu nói chung, để mắt tới ngày càng nhiều. Tuy là một hội chợ non trẻ định dạng là “boutique art fair” (hội chợ nghệ thuật quy mô nhỏ), và mới thành lập được 9 năm tính tới thời điểm hiện tại, nhưng không vì lẽ đó mà Asia NOW bị lép vế so với các hội chợ “đàn anh, đàn chị” kể trên.

Được định vị là hội chợ nghệ thuật đương đại Paris Asian, nhưng concept của Asia NOW lại hướng tới các phòng trưng bày cả trong lẫn ngoài nước Pháp. Tức là, thay vì tổ chức hội chợ nghệ thuật tại châu Á thì “châu Á đổ về” hội chợ này. Các phòng trưng bày ở các nước châu Á và tại Pháp có quảng bá nghệ sĩ trẻ châu Á đều có thể tham gia. Mặt khác, điều đáng nói của hội chợ này, phải kể tới các chương trình performance và cách tiếp cận vấn đề rất sáng tạo của các hội thảo thuộc khuôn khổ Asia NOW.

Tuy chỉ có khoảng 27.000 khách tham quan vào mùa trước, nhưng Asia NOW hứa hẹn là một hội chợ phát triển tốt trong những năm tới.

Năm nay, đại diện Việt Nam và châu Á có phòng trưng bày Baq, đơn vị tham gia hội chợ Asia NOW nhằm giới thiệu một nghệ sĩ tới từ Việt Nam (Nguyễn Thị Châu Giang) cùng hai nghệ sĩ từ Myanmar và Thái Lan.

Hội chợ nghệ thuật Asia NOW năm nay diễn ra tại Monnaie de Paris, Paris, Pháp:

– Dành cho đơn vị báo chí và VIP: ngày 19 tháng 10 năm 2023

– Dành cho công chúng và VIP (múi giờ khác nhau): từ ngày 20 đến 22 tháng 10 năm 2023

Thực hiện: Linh An