Rolls-Royce Motor Cars kỷ niệm 100 năm ngày dòng xe 20 H.P. huyền thoại, còn được thế giới biết đến với cái tên đơn giản hơn là ‘Twenty’, lần đầu ra mắt vào ngày 6 tháng 10 năm 1922. Là sản phẩm do Ngài Henry Royce đích thân thiết kế, ‘Twenty’ được đánh giá là một trong số những mẫu xe quan trọng và có tầm ảnh hưởng nhất mà nhà hiệu từng sản xuất.

Mẫu Rolls-Royce 20 H.P. 1922 (số hiệu: 4-G-II) và ngài Henry Royce

Khác với những dòng xe trước, chủ yếu hướng đến trải nghiệm của các vị khách khi ngồi hàng ghế sau, đây là chiếc Rolls-Royce đầu tiên được chế tác dành riêng cho các chủ sở hữu có nhu cầu tự cầm lái. Chiếc xe là nền tảng cho các dòng Ghost, Wraith, Dawn và Cullinan ngày nay. Và trong việc thiết lập khuôn mẫu cơ khí cho các thế hệ ô tô động cơ Rolls-Royce tiếp nối nó, ‘Twenty’ cũng có những điểm tương đồng về mặt lịch sử với chiếc Spectre sắp ra mắt.

Thời kỳ huy hoàng

Mẫu Rolls-Royce 20 H.P. 1923 (số hiệu: 51S6)

Năm 1906, Rolls-Royce đã giới thiệu chiếc xe 40/50 H.P. – được biết đến nhiều hơn với cái tên Silver Ghost. Nhờ những điểm mạnh bao gồm động cơ gần như không gây tiếng ồn, độ ổn định (reliability) hoàn hảo và những kỳ tích về sức bền, chiếc xe động cơ tiêu biểu này đã được công nhận là “chiếc xe tốt nhất thế giới” – một danh hiệu mà thương hiệu vẫn tự hào giữ vững cho đến tận ngày nay.

Với mẫu xe này, nhà hiệu cũng thiết lập chính sách ‘mẫu xe duy nhất’ mới, thay cho thông lệ trước đây của công ty là cung cấp đồng thời một số lựa chọn dòng xe khác nhau. Hướng đi này đã chứng tỏ là một chiến lược thận trọng về mặt tài chính của hãng cho đến khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ vào năm 1914.

Trong 4 năm tiếp theo, Rolls-Royce tập trung thực hiện các dự án quân sự, bao gồm phiên bản bọc thép của Silver Ghost và một loạt động cơ máy bay hoành tráng. Thế nhưng, sự kết thúc của chiến tranh vào năm 1918 đã hé lộ một thế giới hoàn toàn mới, trong đó trật tự kinh tế – xã hội, chính trị và văn hóa trước Chiến tranh thế giới thứ nhất đã bị biến đổi hoàn toàn. Đối với Rolls-Royce, việc chuyển đổi từ giai đoạn chiến tranh sang thời bình dẫn đến tình trạng dư thừa công suất khổng lồ tại các nhà máy ở Derby của hãng thời đó, nơi có khoảng 8.000 công nhân làm việc vào năm 1919.

Chiếc xe dành cho một thế giới mới

Ngay từ trước khi Hiệp định đình chiến diễn ra vào năm 1918, Henry Royce đã dự đoán trước nhu cầu cần sản xuất một mẫu xe nhỏ hơn, cũng là để tránh bị ảnh hưởng bởi sự giảm doanh số bán hàng của những chiếc xe 40/50 H.P. có khung gầm lớn. Là một người có tầm nhìn xa trông rộng, Royce đã dự đoán một cách chính xác rằng nhiều chủ sở hữu Rolls-Royce sẽ nhận thấy mình không thể tiếp tục chi trả cho số lượng đáng kể nhân viên nội địa mà họ đã thuê trước Chiến tranh thế giới thứ nhất. Theo ông, lựa chọn một chiếc ô tô động cơ mà không cần tốn nhiều thời gian và tiền bạc cho việc bảo dưỡng hàng tuần như Silver Ghost, cũng như không cần tài xế riêng sẽ là một đề xuất hấp dẫn.

Hai năm sau đó, các giám đốc công ty đã nhất trí với đề xuất của Royce. Năm 1920, Royce đã vận dụng tài năng của mình trong lĩnh vực kỹ thuật để chuyển hướng từ “thiết kế” một chiếc ô tô nhỏ hơn sang trực tiếp “sản xuất” nó. Quyết định này đến từ nhu cầu cần giải quyết nguồn công suất dư thừa còn lại tại nhà máy Derby, nơi lực lượng lao động đã giảm xuống còn 2.000, và cần thiết cung cấp một chiếc xe phù hợp hơn, so với mẫu 40 / 50 H.P., nhằm đáp ứng nhu cầu của một số khách hàng sau chiến tranh.

Theo bản năng, Royce hiểu rằng bất chấp hoàn cảnh ngày càng trở nên khó khăn hơn, những vị chủ sở hữu này đã quen với các tiêu chuẩn xuất sắc của Rolls-Royce và sẽ mong đợi điều tương tự ở mẫu xe mới, về cả kích thước và thông số kỹ thuật của nó. Do đó, công ty đã hết sức cố gắng để trấn an họ về đề xuất 20 H.P., tuyên bố rằng ‘các tiêu chuẩn về sự xuất sắc trong các sản phẩm Rolls-Royce sẽ không bị giảm sút ở bất kì tình huống nào’. Vào tháng 9 năm 1920, Royce tự tin thông báo với Hội đồng quản trị rằng ông cảm thấy hài lòng vì “tiêu chuẩn chế tác xuất sắc của thương hiệu đã được duy trì”.

Rolls-Royce ‘Twenty’

Mẫu Rolls-Royce 20 H.P. 1924 (số hiệu: GRK50)

Vào ngày 6 tháng 10 năm 1922, Rolls-Royce trình làng chiếc xe ‘mã lực nhỏ’ mới của mình. Động cơ 6 xi-lanh thẳng hàng với dung tích 3,1 lít của chiếc xe có kích cỡ chưa bằng một nửa so với động cơ 7,5 lít của Silver Ghost. Tuy nhiên, mẫu xe mới cũng có trọng lượng nhẹ hơn khoảng 30% so với người anh em đồ sộ của nó. Điều này, kết hợp với những tiến bộ khác trong thiết kế kỹ thuật kể từ sự ra mắt của Silver Ghost vào năm 1906, có nghĩa là khoảng cách về hiệu suất giữa chúng có thể thu hẹp hơn so với những con số thô cho thấy.

Thật vậy, mẫu 20 H.P. mới, còn được biết đến rộng rãi với tên gọi ‘Twenty’, ngay lập tức thể hiện là một bước tiến vượt bậc về mặt kỹ thuật. Sự nhẹ nhàng của các nút điều khiển và hiệu suất của hệ thống lái, phanh và hệ thống treo khiến Silver Ghost – mặc dù vẫn vượt trội so với các đối thủ cạnh tranh trực tiếp – có vẻ khá lạc hậu khi so sánh.

Những phẩm chất này cũng nhanh chóng khiến ‘Twenty’ trở thành dòng xe được yêu thích đối với những tín đồ lâu đời của Rolls-Royce và cả những khách hàng mới, những người cảm thấy một chiếc xe kích cỡ lớn với thiết kế lạc hậu không còn hấp dẫn – đặc biệt là khi giá mua và chi phí vận hành liên tục là những yếu tố quan trọng cần cân nhắc.

Mẫu Rolls-Royce 20 H.P. 1928 (số hiệu: GYL16)

Các chủ sở hữu đã vui mừng chia sẻ sự hào hứng của họ đối với dòng xe mới. Trong các lá thư gửi đến các tòa soạn báo về ô tô, một độc giả đã ca ngợi chiếc xe là “một động cơ đầy mê hoặc”. Một người khác tuyên bố rằng, “Tôi chưa bao giờ trải nghiệm một chiếc xe nào có khả năng di chuyển mượt mà như thế”. Một quảng cáo của công ty đã trích dẫn đánh giá của một chuyên gia về chiếc xe là “mọi thứ mà một người lái xe mong muốn … động cơ với mức độ tinh chỉnh cao và cấu tạo đơn giản của chiếc xe sẽ khiến mọi người lái hài lòng”. Sau khi nhận xe, một chủ sở hữu đã viết thư cho công ty từ ngôi nhà của ông ở Pháp: ‘Tôi đã lái chiếc xe 20 H.P. đến đây từ Liverpool và rất hài lòng với khả năng vận hành của động cơ, tôi đã không cần phải chuyển số lần nào giữa Liverpool và Versailles ’.

Vấn đề về trọng lượng

Tương tự như mọi mẫu Rolls-Royce cùng thời, ‘Twenty’ được sản xuất dưới dạng ‘khung gầm lăn’. Dựa trên nền tảng đó, chủ sở hữu đặt làm riêng thân xe Bespoke từ một chuyên gia coachbuild (chế tác thân xe) độc lập. Royce dự định rằng chiếc xe chủ yếu là do chủ sở hữu lái và hy vọng những người thợ coachbuild sẽ giữ kích thước và trọng lượng các sáng tạo của họ càng thấp càng tốt.

Tuy nhiên, ông đã không thể thay đổi thói quen của một số khách hàng. Nhiều chủ sở hữu của ‘Twenty’ vẫn kiên trì với phong cách ưa thích của họ về kiểu dáng thân xe đặc, trang trọng, mà kiểu thân xe này vừa nặng hơn nhiều so với yêu cầu, vừa tạo ra sức cản gió lớn hơn. Những thân xe khổng lồ, quá sức này chắc chắn đã làm giảm hiệu suất của chiếc xe.

Là một người thực tế, Royce biết chỉ có một cách để cải thiện tỷ lệ trọng lượng trên hiệu suất. Năm 1929, ‘Twenty’ được thay thế bởi 20/25 H.P., được trang bị động cơ dung tích lớn hơn. Khi ngay cả phiên bản này cũng không giải quyết được hoàn toàn vấn đề, Royce đã sản xuất 25/30 H.P. với động cơ 4,25 lít vào năm 1935. Kỷ nguyên ‘mã lực nhỏ’ cuối cùng cũng đi đến hồi kết với sự xuất hiện của chiếc Wraith năm 1938. Những dòng xe về sau đều được phát triển trực tiếp dựa trên nền tảng là chiếc ‘Twenty’, và danh mục sản phẩm hiện tại càng làm nổi bật thêm những kỷ lục và danh tiếng của mẫu xe.

Tầm ảnh hưởng dài lâu…

Mẫu Rolls-Royce 20 H.P. 1929 (số hiệu: GV04)

‘Twenty’ đã tác động sâu sắc đến tầm nhìn của Rolls-Royce trong một thời gian dài, sau khi mẫu xe ngừng sản xuất vào năm 1929. Vào thời điểm đó, có ít nhất 2.940 chiếc đã được chế tạo và bàn giao cho khách hàng. Động cơ sáu xi-lanh thẳng hàng – với đầu xi-lanh có thể tháo rời và thiết kế van treo (overhead valves) – đã trở thành khuôn mẫu cho những chiếc xe động cơ Rolls-Royce trong 30 năm tiếp theo. Khi mở nắp ca-pô của bất kỳ chiếc Rolls-Royce sáu xi-lanh nào trong giai đoạn này, cho đến đời Silver Cloud (1955-9), có thể dễ dàng nhận thấy rằng chúng đều có cùng thiết kế, mặc cho nhiều cải tiến mới được thực hiện bên trong. Và khi chiếc Silver Ghost huyền thoại được thay thế bằng phiên bản Phantom mới vào năm 1925, động cơ của nó cũng áp dụng những nét đặc trưng của Twenty.

…và là một di sản sống

Khi chiếc Phantom VI cuối cùng được chế tác vào năm 1992, Rolls-Royce vẫn duy trì chính sách hai mẫu xe mà hãng đã đưa ra khi trình làng ‘Twenty’ vào 70 năm trước đó. Danh mục sản phẩm này cho phép công ty đáp ứng nhu cầu của hai nhóm khách hàng: những người lựa chọn tận hưởng trải nghiệm ‘magic carpet ride’ (chuyến đi trên thảm ma thuật) từ hàng ghế sau với tài xế lái riêng; và những người thích tự mình cầm lái chiếc ô tô động cơ của họ.

Phương hướng tiếp cận này tiếp tục được duy trì trong thời kỳ hiện đại, khi Rolls-Royce Motor Cars tạo ra phiên bản Ghost nhỏ hơn song song với Phantom – sản phẩm đỉnh cao với kích cỡ lớn hơn của hãng. Tuy nhiên, tệp khách hàng của Rolls-Royce ngày nay trải khắp trên thế giới và có phần đa dạng hơn nhiều so với những năm 1920. Điều này được phản ánh trong danh mục sản phẩm mở rộng của công ty.

Lịch sử phát triển của ‘Twenty’ và chiếc xe thuần điện mới của Rolls-Royce, Spectre, cũng có những điểm tương đồng nhất định. Cả hai chiếc xe đều là minh chứng cho tinh thần sẵn sàng và khả năng ứng biến của thương hiệu trước một thế giới đang thay đổi. Trong thế giới đó, khách hàng có nhu cầu và sở thích mới, và các quy tắc cũ không còn được áp dụng nữa. Hai dòng xe này đều đại diện cho một bước ngoặt về mặt công nghệ, từ đó định hình nên dòng sản phẩm Rolls-Royce trong nhiều thập kỷ tiếp theo. Trên hết, chúng là hiện thân cho triết lý nổi tiếng của Ngài Henry Royce: “lấy những gì tốt nhất hiện có và làm cho nó tốt hơn”.