Bộ Văn hóa Hy Lạp vừa thắng kiện Sotheby’s và có quyền giữ lại bức tượng ngựa bằng đồng từ thế kỷ 8. Vụ việc này đánh dấu lần đầu tiên một nhà đấu giá ở Mỹ kiện một chính phủ nước ngoài, nhưng chắc chắn đó không phải lần cuối cùng.

Vụ án xoay quanh một bức tượng ngựa có nguồn gốc từ Hy Lạp vào thế kỷ 8. Sotheby’s dự kiến bán bức tượng này (thuộc bộ sưu tập của Howard và Saretta Barnet) trong một cuộc đấu giá diễn ra vào tháng 05 năm 2018. Nhưng, một ngày trước khi sự kiện diễn ra, Bộ Hy Lạp đã liên lạc với nhà đấu giá tuyên bố rằng món đồ này (ước tính giá 150.000 – 250.000 USD) có nguồn gốc đáng ngờ và nên trả lại cho Hy Lạp.

Sau đó, Sotheby’s quyết định rút lại lô này. Được biết, lô này cũng từng qua tay nhà buôn nghệ thuật bị thất sủng Robin Symes, nhân vật chủ chốt trong mạng lưới tội phạm quốc tế buôn bán kho báu khảo cổ bị cướp phá. Sotheby’s và người thừa kế bộ sưu tập đã đáp trả lại bằng cách yêu cầu Hy Lạp cung cấp bằng chứng chứng minh tác phẩm này có giao dịch phi pháp.

Nhà đấu giá cũng đệ đơn kiện Hy Lạp, tuyên bố rằng quốc gia này đã hành động mà không có biện minh đúng pháp luật, đồng thời tìm kiếm một phán quyết tuyên bố rằng con ngựa bằng đồng này được mua lại hợp pháp và thiện chí bởi Howard Barnet. Yêu cầu cũng nhấn mạnh vào phán quyết rằng Hy Lạp không có quyền sở hữu tác phẩm này và Sotheby’s có thể giao dịch nó một cách hoàn toàn chính đáng.

Nhưng vào ngày 09/06 vừa qua, Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ vòng hai đã đưa ra phán quyết có lợi cho Hy Lạp, tuyên bố đất nước này “miễn nhiễm” với các cáo buộc pháp lý kia vì họ không hành động vì lợi ích thương mại.

Luật sư người Hy Lạp Leila Amineddoleh chia sẻ: “Quyết định của Barnet sẽ có tác động tích cực đến thị trường cổ vật. Từ lâu, Tòa án New York luôn tìm cách bảo vệ thị trường tránh bị ngập trong đống hàng hóa bị cướp bóc hoặc đánh cắp. Họ cho phép chính phủ nước ngoài tiếp tục liên lạc với những cá nhân/tổ chức nghệ thuật để ngăn chặn những thương vụ bán hàng bất hợp pháp, đồng thời bảo vệ khách hàng. Điều này sẽ gây khó khăn cho các nhà đấu giá hoặc đại lý trong việc ngăn chặn các chính phủ nước ngoài tìm hiểu về mặt hàng đáng ngờ trên thị trường, một phần vì nỗi lo ngại kiện tụng.”

Một phát ngôn viên của Sotheby’s cho biết: “Chúng tôi khá thất vọng với kết quả phiên tòa. Nhưng điều đó không hề ảnh hưởng đến cốt lõi vấn đề, vì vẫn không có bằng chứng nào ủng hộ Hy Lạp quyền sở hữu tác phẩm điêu khắc bằng đồng. Chúng tôi cùng khách hàng của mình đang xem xét các bước tiếp theo.”

Vụ việc này đánh dấu lần đầu tiên một nhà đấu giá ở Mỹ kiện một chính phủ nước ngoài, nhưng chắc chắn đó không phải lần cuối cùng. Vào tháng 11/2019, phòng trưng bày Safani ở New York đã kiện Ý về nỗ lực của quốc gia này trong việc đưa bức tượng bán thân Alexander Đại đế trở về nước.

artnet