“Vụn Thời Đại" - Cuộc đối thoại của con người hiện đại với những biến động đương thời

Nghệ thuật / Nghệ sĩ

“Vụn Thời Đại” – Cuộc đối thoại của con người hiện đại với những biến động đương thời

Nov 25, 2022 | By Art Republik

“Vụn Thời Đại” là triển lãm đầu tiên và đánh dấu sự ra mắt của không gian nghệ thuật đương đại The Outpost. Triển lãm được giám tuyển bởi Lê Thuận Uyên.

Thực hiện bởi Giám đốc nghệ thuật Lê Thuận Uyên trong vai trò giám tuyển, triển lãm “Vụn Thời Đại” mở ra cuộc đối thoại của con người hiện đại với những biến động đương thời. Các tác phẩm được lựa chọn đa dạng về hình thức và ngôn ngữ thể hiện, bao gồm: chuỗi điêu khắc “Chân dung nệm” của Hoàng Thanh Vĩnh Phong, thể nghiệm đa phương tiện “Lam nắng, sa mưa” của Phan Thảo Nguyên, sắp đặt “Chuyến đi cuối cùng” của Nguyễn Phương Linh, nhóm tranh sơn dầu của Lý Trần Quỳnh Giang cùng hai sáng tác biệt vị (site-specific) dành riêng cho “Vụn Thời Đại” – tương tác với ý niệm và không gian triển lãm của hai nghệ sĩ trẻ Phạm Hà Ninh và Phạm Minh Hiếu.

Gợi nhớ đến tuyển luận “Fractured Times” của sử gia gốc Do Thái Eric Hobsbawn, “Vụn Thời Đại” là tập hợp những khung cảnh đầy suy tư về một giả tưởng tương lai khi thiên nhiên, con người và những tạo vật trừu tượng vô tình va chạm vào nhau. Không gian trưng bày được tổ chức như một mê cung nơi người xem lần theo những mảnh vụn rời rạc, ly tán của các thực tại đan xen. Khán giả du hành cùng nghệ sĩ qua những cõi riêng tư khác biệt, ráp nối chúng thành một hiện thực vẹn nguyên duy nhất đứng chờ họ ở cuối con đường.

Quang cảnh đầu tiên là chuỗi điêu khắc “Chân dung nệm” của nghệ sĩ Hoàng Thanh Vĩnh Phong. Bằng việc thay đổi công năng và chồng lớp chất liệu lên các tấm nệm, nghệ sĩ tách rời chúng khỏi cuộc sống thường ngày, đặt chúng vào một vùng mơ hồ kỳ lạ, đòi hỏi người xem vượt qua lớp vỏ bề ngoài để nhìn sâu hơn vào những gì được ký thác bên trong.

Hoàng Thanh Vĩnh Phong, “Chân dung nệm số 42: Trái đất”, 142 x 200 x 26 cm

Hoàng Thanh Vĩnh Phong, “Chân dung nệm số 43: Cô bé”, 142 x 200 x 26 cm

Tiếp bước “Chân dung nệm” là thể nghiệm đa phương tiện thuộc dự án “Lam nắng, sa mưa” của nghệ sĩ Phan Thảo Nguyên. Từng vinh dự được triển lãm tại bảo tàng đương đại Tate St Ives – Vương quốc Anh, tác phẩm dệt nên mối liên hệ và xung đột lạ lùng giữa nỗ lực bảo tồn dấu vết lịch sử và tiến trình hiện đại hoá, thể hiện qua ký ức về những tấm lam chắn nắng bê tông và cơn mưa xối xả mùa lũ quét của một công nhân xây dựng.

Phan Thảo Nguyên, “Lam nắng, sa mưa” (ảnh tư liệu dự án)

Phan Thảo Nguyên, “Lam nắng, sa mưa” (ảnh tư liệu dự án)

Rời “Lam nắng, sa mưa”, người xem lạc vào miền mênh mang cô độc của nghệ sĩ Lý Trần Quỳnh Giang. Ở nơi đây, gam màu cảm xúc và thế giới nội tâm của nghệ sĩ hiện lên qua những sinh vật trữ tình. Mỗi chân dung sơn dầu là một tâm cảnh không lời, sự cô đơn sâu thẳm in đậm vào tâm khảm. Tác phẩm của Giang được đặt vào không gian một khu rừng giả lập, đầy bí mật, tĩnh lặng và kích thích tò mò.

Lý Trần Quỳnh Giang, “Vô đề”, 150 x 200 cm

Lý Trần Quỳnh Giang, “Vô đề”, 150 x 120 cm

Ra khỏi khu rừng của nội tâm, khán giả sẽ cùng nghệ sĩ Nguyễn Phương Linh đồng hành qua “Chuyến đi cuối cùng”, tìm hiểu quá trình tiếp nạp và biến đổi theo thời gian của hệ sinh thái và văn hoá Tây Nguyên. Tác phẩm của Linh khởi nguồn từ hình tượng con voi, loài vật biểu trưng cho quyền lực linh thiêng trong văn hoá các cộng đồng sinh sống nơi đây. Tác phẩm sắp đặt được phân tách trong một căn phòng tối giản, tạo ra sự tĩnh lặng, trơ trọi và đầy tính tưởng niệm.

Nguyễn Phương Linh, chi tiết sắp đặt “Chuyến đi cuối cùng”

Hai căn phòng cuối cùng của hành trình là các tác phẩm phản hồi dành riêng cho “Vụn thời đại” của nghệ sĩ Phạm Minh Hiếu và nghệ sĩ Phạm Hà Ninh. Ninh mang đến triển lãm một chuỗi biểu tượng mang tên “Mã vòng”. Đây là một hệ thống ngôn ngữ giả lập được sử dụng ở nơi thời gian không tồn tại – một vùng đất trong tưởng tượng và trí nhớ của Ninh. Tác phẩm mời khán giả dấn bước giải mã những “nhân vật” – con số – mệnh đề mà nghệ sĩ đặt ra cho chính mình.

Phạm Hà Ninh, “Một, Hai, Nhiều số 3”

Phạm Hà Ninh, “Một, Hai, Nhiều số 3”

Đồng hiện ở nơi triển lãm là tác phẩm sắp đặt của nghệ sĩ Phạm Minh Hiếu, được sáng tạo nhằm phản hồi với chính triển lãm và các tác phẩm khác cùng trưng bày. Tác phẩm “Đương thời” khơi gợi sự hiện diện của những lãng khách vô hình trong vùng không/thời gian mà triển lãm diễn ra. Họ di chuyển trong “mê cung”, dẫn lối người tham gia trải nghiệm tác phẩm theo trình tự khác nhau, lệch khỏi cung đường do giám tuyển ấn định. Chính dòng chảy biến ảo này đã tạo ra vô vàn những khả thể khác nhau cho triển lãm.

Phạm Minh Hiếu, “Đương thời” (2022), tại The Outpost

Trích lời của giám tuyển Lê Thuận Uyên:

“Vụn Thời Đại” là những suy tư của cá nhân tôi về khái niệm “kiến thiết triển lãm” (exhibition making). Việc khu biệt mỗi tác phẩm vào một không gian riêng không phải một thực hành đột phá nhưng lại có phần đi ngược với quan niệm dân chủ hoá nghệ thuật, vốn đề cao sự bình đẳng giữa các tác phẩm cũng như sự tự do trong lựa chọn trải nghiệm tác phẩm của người xem. Đối với câu hỏi liệu các tác phẩm đồng hiện trong một không gian chung có thật sự bình đẳng hay không, tôi vẫn chưa có câu trả lời, nhưng trước hết, tôi cho rằng việc đưa mỗi tác phẩm vào một “ngăn” của triển lãm sẽ tạo ra những quang cảnh riêng tư với độ “tĩnh” cần thiết, để người xem thực sự hoà nhập vào tâm cảnh của nghệ sĩ.

Rốt cuộc, một triển lãm liền mạch hay đứt gãy phụ thuộc vào liên đới ý niệm hay tương quan thị giác giữa các tác phẩm? Việc chia chúng vào từng ngăn sẽ không rời rạc nếu triển lãm được thiết kế kỹ lưỡng. Thông thường, biện pháp ngăn không gian thường nhằm mục đích xử lý ánh sáng hoặc tăng diện tích tường treo. Tuy nhiên, trong triển lãm này, tôi chủ ý chia nhỏ không gian và tạo luồng di chuyển lắt léo để tạo ra một trải nghiệm xem tác phẩm có phần cực đoan, triệt để.

Số lượng nghệ sĩ trong “Vụn Thời Đại” không nhiều so với một số triển lãm khai mạc không gian nghệ thuật trước đây. Tuy vậy, các tác phẩm lại có “đất” để thở và tương tác nhiều hơn với khán giả.

Về The Outpost

Câu chuyện của The Outpost được kể từ góc nhìn của một nhóm “artchaeologist” (nhà khảo cổ nghệ thuật) du hành không-thời gian đến năm 2022. Họ lập ra cứ điểm “The Outpost”, một “tiền đồn” nơi đường biên Hà Nội, cùng nhau thực hiện một cuộc thám hiểm nghệ thuật xuyên thế hệ trong thời khắc chạng vạng của buổi giao thoa giữa cũ và mới, khi kỷ nguyên số từng bước áp sát lấn át cõi người. Tại nơi đây, họ khơi đào, gìn giữ những thực hành truyền thống và đồng thời cũng tìm tòi, giải mã những ẩn số tương lai. Được sáng lập và điều hành bởi nhà sưu tập và bảo trợ nghệ thuật Ariel Phạm, The Outpost đại diện cho cuộc phiêu lưu của tri thức và nhiệt huyết cùng tinh thần khai đào, chia sẻ kho tàng văn hoá nghệ thuật đương đại.

Trải rộng trên không gian 1600m2, tổ chức The Outpost hướng tới việc sưu tập và giới thiệu nghệ thuật đương đại Việt Nam và thế giới ra công chúng. Thông qua các hoạt động trưng bày, trình diễn, giáo dục, thực hành nghệ thuật; các dịch vụ thương mại, giải trí, tư vấn chuyên biệt, The Outpost mong muốn góp phần phát triển toàn diện hệ sinh thái nghệ thuật, hỗ trợ và tạo liên kết bền vững giữa cộng đồng thực hành nghệ thuật và các nhóm khán giả.