Vùng sáng tác của Đỗ Thanh Lãng: Ngoài lề những áp đặt

Nghệ thuật / Nghệ sĩ

Vùng sáng tác của Đỗ Thanh Lãng: Ngoài lề những áp đặt

Feb 10, 2022 | By Art Republik

Ở Đỗ Thanh Lãng có một sự tò mò thơ trẻ và sự hóm hỉnh đặc trưng, hai ấn tượng này phản chiếu rất rõ nét trong những tác phẩm của anh, cũng như cách anh tiếp cận nghệ thuật.

Sinh năm 1986 tại Thành phố Hồ Chí Minh, Đỗ Thanh Lãng học chuyên ngành Hội họa tại Đại học Mỹ thuật Hồ Chí Minh. Tác phẩm của anh đã được trưng bày ở nhiều triển lãm nhóm tại Việt Nam, như “Dăm kết Mặt trăng” tại Galerie Quỳnh; “Bồi Tích”, Galerie Quỳnh… “Muối Rừng”, triển lãm Việt Nam–Hàn Quốc, tại Seoul, Hàn Quốc; “Ngoài Lề Bảo Tàng” của Sao La tại Chung, PongDang Gallery; “Chị Tôi” tại Sàn Art, “Spot Art Singapore 2014” tại ARTrium@ MCI, Singapore; hay gần đây là triển lãm cá nhân “mù dạ quang” tại Galerie Quỳnh.

Triển lãm cá nhân đầu tiên “mù dạ quang” gây ấn tượng với người xem bởi hành trình khám phá những trạng thái đối nghịch của mộng và thực, tiềm thức và ý thức, đây dường như cũng là trăn trở rất “đương đại” và cũng rất hiện sinh, nhưng Lãng thừa nhận anh không đặt bất cứ định kiến nào trong vùng sáng tác của mình. Thay vào đó, anh muốn là một kẻ khách quan và trung tính đến tối đa.

“Nhiều người nghĩ tôi áp đặt trong tranh của mình, nhưng có một sự thật là tôi muốn nó trung tính nhất có thể và không muốn đặt những hoang mang, chất vấn vào các tác phẩm của mình, đó cũng là lý do các tác phẩm của tôi trong triển lãm cá nhân đầu tiên đều không có tên”. Có lẽ chính vì sự trung tính ấy, người xem có cảm giác dễ tiếp nhận từ hệ soi chiếu của từng cá thể, bản thân có gì, như thế nào, thì cách họ nhìn nhận tác phẩm của Đỗ Thanh Lãng cũng như vậy. Thế nên người vui thấy hỉ, người buồn thấy nộ, người có óc hài hước thì thấy ố…

film004 (2020), sơn dầu trên giấy trong (oil acrylic on transparent paper), 21 x 29.7 cm. Bản in cyanotype, tác phẩm của Phương Linh (cyanotype print, work of Phuong Linh).

Được biết ba anh (họa sỹ Đỗ Hoàng Tường) cũng là một họa sỹ, điều này có phải yếu tố nền tảng thúc đẩy anh theo đuổi con đường thực hành nghệ thuật?

Đúng vậy. Nhờ nghề nghiệp của ba nên tôi có cơ hội tiếp xúc với hội họa từ nhỏ, đó cũng là lợi thế. Bạn biết đấy, khi mình theo dõi người lớn làm việc, khi nhìn thấy điều gì đó trẻ nhỏ thường hay thắc mắc. Sự thắc mắc đó thúc đẩy tôi suy nghĩ và nhận định về các vấn đề, cụ thể với hội họa. Thú thực lúc đó tôi cũng không nghĩ nhiều về hội họa như một nghề. Ở giai đoạn ban đầu khi mới thực hành nghệ thuật, tôi thấy phong cách của mình cũng khá giống với ba, tôi cũng rất thần tượng ba của mình.

Trong quá trình thực hành nghệ thuật, anh chịu ảnh hưởng từ những yếu tố, phong cách nghệ thuật nào?

Khi theo học ngành Mỹ thuật tại Đại học Mỹ thuật Hồ Chí Minh. Từ chỗ thần tượng những tác phẩm của ba, tôi có dịp tiếp xúc nhiều tên tuổi nghệ thuật lớn như Francis Bacon, Kitaj hay Egon Schiele chẳng hạn, ở thời điểm đó, tôi thích ai thì tranh vẽ của tôi sẽ chịu ảnh hưởng từ người đó.

Con đường tìm kiếm để định hình phong cách cá nhân của tôi cũng khá khó khăn. Từ việc thực hành nhiều hơn và trao đổi với nhiều người họa sỹ cùng thời, cũng như tham gia các triển lãm, tôi càng tìm thấy tiếng nói riêng của bản thân. Đến giờ, tôi vẫn thích Francis Bacon hay Kitaj, nhưng cách vẽ của tôi cũng đã khác, ảnh hưởng tới tôi giờ không phải nét vẽ hay tạo hình mà là ảnh hưởng về mặt tinh thần từ Sao La Collective và Cù Rú rất nhiều. Ánh sáng, không gian, không khí và con người, sự tự do, tính giải trí… môi trường nghệ thuật ở đó thế nào thì tranh của tôi có lẽ cũng phản chiếu những điều đó.

“Đến giờ, nghệ thuật đương đại nên được hiểu là nghệ thuật đương thời, và vì thế nó sẽ cứ tiếp diễn và thay đổi liên tục”

Quá trình sáng tác nghệ thuật của anh có những cột mốc quan trọng nào?

Cho đến khi rủ Việt (họa sỹ Hoàng Nam Việt) và Đạt (nghệ sỹ Nguyễn Đức Đạt) cùng mở một studio ở Nguyễn Công Trứ, tôi khá băn khoăn với thực hành lúc bấy giờ. Được làm việc cùng Đạt và Việt, sau đó là Tố Lan, từ đó dẫn đến sự xuất hiện của Sao La (giờ là Sao La Collective, gồm một nhóm họa sỹ hoạt động với nhau, tổ chức triển lãm hay sự kiện), các hoạt động và sự kiện tiếp diễn, tôi nghĩ chúng đã tác động rất lớn đến sự thay đổi và hình thành cách thực hành như hiện tại của tôi.

Theo tôi nghĩ, thực hành nghệ thuật không chỉ đơn thuần là làm việc. Khi làm việc nhóm, mình có cơ hội quan sát, thảo luận, vui chơi giải trí, những việc đó giúp mình trau dồi thêm kiến thức và cách nhìn nhận vấn đề. Tuyệt vời nhất là tôi đã chọn đúng người để cùng làm việc.

Không đề (Untitled) (2020), màu acrylic trên toan, nhựa PVC trong suốt (acrylic on canvas and PVC transparent sheet), 115.5 x 145.5 cm

Anh có thể chia sẻ thêm về quá trình nảy sinh ý tưởng và thực hiện các tác phẩm trong triển lãm solo “Mù dạ quang”?

Cách thực hành, kiểu vẽ các tác phẩm trong triển lãm này được tôi áp dụng từ năm 2012 đến nay. Tất cả các tác phẩm trong triển lãm hoàn toàn là tranh vẽ, bao gồm cả tác phẩm cũ và mới, thời gian tôi thực hiện tác phẩm mới là khoảng 4-5 tháng. Những nhân vật, hình thể, cấu trúc, phong cảnh được tôi sưu tầm ngẫu nhiên từ mạng xã hội, báo mạng, google, ảnh chụp từ điện thoại và laptop. Sau đó, tôi tái hiện trên mặt phẳng hai chiều.

Các tác phẩm này có sự tương đồng dễ nhận thấy nhất là chiều sâu thị giác đã bị loại bỏ hoàn toàn thông qua việc làm phẳng không gian và xáo trộn điểm nhìn, anh có thể chia sẻ thêm về dụng ý này của mình?

Nói ngắn gọn là tôi muốn tạo ra một không gian mới cho các hình hài được đưa vào tác phẩm… Những nhân vật này cũng có câu chuyện rất… kì cục, tôi tìm những người như tội phạm, hay người nghiện… họ có những hành vi và tạo hình rất đặc biệt, thường không dễ thấy hàng ngày. Chỉ khi lâm vào những hoàn cảnh trớ trêu nhất, người ta mới bộc lộ những cử chỉ kì quặc đến mức mình không tưởng tượng được. Những không gian này được tôi tạo ra để hợp lý hóa những hình ảnh được vẽ lại từ hình ảnh thật. Không gian phía sau được tái tạo, hoàn toàn không liên quan đến nhân vật.

Ghi chú 12 (Note 12) (2020), màu acrylic, sơn dầu, nhựa epoxy trên toan (acrylic, oil, epoxy on canvas), 120 x 120 x4.7cm

Các tác phẩm trong triển lãm này sử dụng nhiều chất liệu như sơn dầu, acrylic, in vải canvas (vải bố), nhựa resin… sự đa dạng này được anh thể nghiệm và ứng dụng thế nào? Có mục đích cụ thể gì cho mỗi chất liệu anh sử dụng không?

Nó đến từ sự tình cờ. Tôi bắt đầu nhận ra khi vẽ trên mặt sau tờ giấy có keo thì sẽ có cảm giác trơn trượt, tạo hiệu ứng khiến tôi rất thích, từ đó tôi tìm kiếm những bề mặt mà mình không nắm bắt được kết quả của nó và tạo ra sự không kiểm soát của các nét vẽ. Các ‘’tai nạn‘’ đó luôn gây cho tôi cảm giác bất ngờ thích thú. Trấn an được cảm giác ‘’quen tay‘’ mà mình luôn cố tránh (cũng có thể sẽ tạo ra một loại ‘’quen tay‘’ mới!). Bắt đầu là tấm nhựa bọc lên canvas rồi đến giấy pp, sau là nhựa epoxy. Đa phần là từ nhựa, chúng cũng có độ trong suốt nhất định.

Các tác phẩm của anh gây ấn tượng bởi những gam màu tươi sáng chủ đạo, chúng đóng vai trò như thế nào trong quá trình thực hành nghệ thuật nói chung và các tác phẩm của triển lãm này nói riêng?

Việc dùng màu từ ban đầu như là một thử nghiệm, trải nghiệm, lâu dần hình thành thói quen. Tôi nghĩ màu sắc góp phần quan trọng cho danh tính, nhận dạng của họa sỹ.

Anh thường tìm thấy cảm hứng sáng tác ở những điều gì?

Như đã nói ở trên, từ những hình ảnh, bối cảnh mà những nhân vật, sự vật, không gian đã tạo sự bất ngờ, thú vị, hài hước. Tôi dùng nó để phân mảnh và tái cấu trúc lại trên canvas. Khi làm việc với những hình ảnh như vậy, tôi thấy rất vui.

film004 (2020), sơn dầu trên giấy trong (oil acrylic on transparent paper), 21 x 29.7 cm. Bản in cyanotype, tác phẩm của Phương Linh (cyanotype print, work of Phuong Linh).

Tham gia rất nhiều triển lãm cả trong và ngoài nước, anh nghĩ triển lãm nào đã giúp cái tên Đỗ Thanh Lãng được biết đến trong cộng đồng nghệ thuật Việt Nam?

Triển lãm đầu tiên của tôi với nhóm Sao La vào năm 2004 có thể là triển lãm như vậy, vì đó cũng là lúc phong cách của tôi được định hình, và theo đuổi suốt đến giờ.

“Ánh sáng, không gian, không khí và con người, sự tự do, tính giải trí… môi trường nghệ thuật ở đó thế nào thì tranh của tôi có lẽ cũng phản chiếu những điều đó”

Cảm nhận của cá nhân anh về bối cảnh nghệ thuật đương đại Việt Nam hiện nay?

Thực ra nghệ thuật đương đại là tập hợp con của nghệ thuật hậu hiện đại, và từ quan sát của tôi, nghệ sỹ có sự tự do với cách thực hành nghệ thuật của họ, từ phương tiện cho đến chất liệu. Về bối cảnh nghệ thuật đương đại nói chung, tôi thấy ngày càng có nhiều nhà sưu tầm trong nước, người làm nghệ thuật vì thế cũng thấy hưng phấn để sáng tác hơn. Cũng có nhiều nghệ sỹ từ nước ngoài trở về làm việc, cũng như nhiều giải và quỹ hỗ trợ cho các nhóm nghệ sỹ.

Thuộc thế hệ họa sỹ đương đại trẻ, anh có những quan sát nào về sự khác biệt về phong cách, tư tưởng hay cách thể hiện của thế hệ mình so với thế hệ họa sỹ đương đại trước?

Ai cũng tuyệt vời! Môi trường học tập khi ấy đa phần là hội họa hiện đại. Đến năm thứ 3, tôi biết đến các nhóm nghệ sỹ việt kiều và nước ngoài như Sàn Art, Saigon Open City và được tiếp xúc cụm từ ‘’nghệ thuật đương đại’’. Sau Đổi Mới, hầu hết những nghệ sỹ hậu hiện đại chủ yếu vẽ tranh và tạc tượng, còn ở ngoài Bắc có nhóm Nhà Sàn thiên về thể nghiệm nhiều hơn, ví dụ với nghệ thuật sắp đặt hay nghệ thuật trình diễn… Đến giờ, nghệ thuật đương đại nên được hiểu là nghệ thuật đương thời, và vì thế nó sẽ cứ tiếp diễn và thay đổi liên tục. Trên thực tế, tôi không thấy thế hệ trước khác thế hệ sau mấy, chỉ có điều cùng với sự phát triển của công nghệ hay sự thay đổi về văn hóa, nghệ sỹ thay đổi ở khía cạnh đó… nhưng cũng rất chậm thôi.

Không đề 8 (Untitled 8) (2020), màu acrylic, sơn dầu, nhựa epoxy trên toan (acrylic, oil, epoxy resin on canvas), 140.3x120x4.5cm

Giai đoạn đại dịch trong gần hai năm trở lại đây có ảnh hưởng nhiều đến quá trình hoạt động nghệ thuật của anh?

Cũng không ảnh hưởng quá nhiều. Vì thông thường quá trình sáng tác của tôi cũng phụ thuộc nhiều vào cảm hứng, và cần phải có thời gian để tập trung. Trước mỗi triển lãm, tôi sẽ vẽ nhiều hơn. Tôi nghĩ đại dịch ảnh hưởng đến nghệ sỹ chủ yếu ở góc độ không thể tổ chức triển lãm cho người xem, và một số người bạn nghệ sỹ của tôi cũng khó đi lại để nghiên cứu cho đề tài của họ. Còn tôi hầu như không làm nhiều về concept, nên cũng không bị ảnh hưởng quá nhiều.

Anh có thể chia sẻ thêm về những dự án nghệ thuật sắp tới?

Tôi chưa có kế hoạch nào cụ thể.

Không đề 7 (Untitled 7) (2020), màu acrylic, sơn dầu, nhựa epoxy trên toan (acrylic, oil, epoxy resin on canvas), 120 x 120cm

Cảm ơn anh vì những chia sẻ thú vị và chân thành!

Bài: Vân Anh

Ảnh: Galerie Quynh và Ta Minh Duc

TAGS:

Phong cách

LATEST IN Phong cách

Nghệ thuật

LATEST IN Nghệ thuật

Xe & Du thuyền

LATEST IN Xe & Du thuyền

Sống

LATEST IN Sống

DINING LIBRARY

LATEST IN DINING LIBRARY

Ăn sáng nhanh hay ăn sáng chậm?

The Luxe Anatomy Issue: Theo đuổi những giải thưởng, các nhà hàng cao cấp theo đuổi bi kịch bấp bênh của sự hoàn hảo

Cá trắm đen: Vị ngon của vùng Tây Bắc

Bất động sản

LATEST IN Bất động sản

The Lux List

LATEST IN The Lux List

Cho chúng ta: Du lịch cùng Macallan Harmony Green Meadow

Bên trong những CLB golf tư nhân độc quyền và sang trọng bậc nhất thế giới

Bên trong Chuyên cơ sở hữu hai động cơ Rolls-Royce BR725 của một tỷ phú

Vùng sáng tác của Đỗ Thanh Lãng: Ngoài lề những áp đặt

Ở Đỗ Thanh Lãng có một sự tò mò thơ trẻ và sự hóm hỉnh đặc trưng, hai ấn tượng này phản chiếu rất rõ nét trong những tác phẩm của anh, cũng như cách anh tiếp cận nghệ thuật.

Được biết ba anh (họa sỹ Đỗ Hoàng Tường) cũng là một họa sỹ, điều này có phải yếu tố nền tảng thúc đẩy anh theo đuổi con đường thực hành nghệ thuật?

Trong quá trình thực hành nghệ thuật, anh chịu ảnh hưởng từ những yếu tố, phong cách nghệ thuật nào?

Quá trình sáng tác nghệ thuật của anh có những cột mốc quan trọng nào?

Anh có thể chia sẻ thêm về quá trình nảy sinh ý tưởng và thực hiện các tác phẩm trong triển lãm solo “Mù dạ quang”?

Các tác phẩm của anh gây ấn tượng bởi những gam màu tươi sáng chủ đạo, chúng đóng vai trò như thế nào trong quá trình thực hành nghệ thuật nói chung và các tác phẩm của triển lãm này nói riêng?

Anh thường tìm thấy cảm hứng sáng tác ở những điều gì?

Tham gia rất nhiều triển lãm cả trong và ngoài nước, anh nghĩ triển lãm nào đã giúp cái tên Đỗ Thanh Lãng được biết đến trong cộng đồng nghệ thuật Việt Nam?

Cảm nhận của cá nhân anh về bối cảnh nghệ thuật đương đại Việt Nam hiện nay?

Thuộc thế hệ họa sỹ đương đại trẻ, anh có những quan sát nào về sự khác biệt về phong cách, tư tưởng hay cách thể hiện của thế hệ mình so với thế hệ họa sỹ đương đại trước?

Giai đoạn đại dịch trong gần hai năm trở lại đây có ảnh hưởng nhiều đến quá trình hoạt động nghệ thuật của anh?

Anh có thể chia sẻ thêm về những dự án nghệ thuật sắp tới?

Cảm ơn anh vì những chia sẻ thú vị và chân thành!

RECOMMENDED FOR YOU

Related Posts