Triển lãm Yves Saint Laurent tại khắp các bảo tàng danh giá của Pháp
Đây là năm 2022, không cần thiết đặt câu hỏi về việc liệu thời trang có phải là nghệ thuật hay không. “Yves Saint Laurent Aux Musées” là một triển lãm quy mô “xúc tu”, phân nhánh đến 6 bảo tàng và trung tâm nghệ thuật nổi bật nhất Paris.
Những chiếc đầm dạ hội từ bộ sưu tập thu đông 1992 của Yves Saint Laurent được trưng bày cùng với “La Fée Electricité” của Raoul Dufy tại Bảo Tàng Nghệ thuật Hiện Đại Paris. Nguồn: Julien Mignot for The New York Times; 2022 Artists Rights Society (ARS), New York / ADAGP, Paris
Từ ngày 29 tháng 1 đến hết ngày 16 tháng 5 năm 2022, 50 mẫu thiết kế từ kho lưu trữ khổng lồ của nhà couture Yves Saint Laurent (1936 – 2008), sẽ được trưng bày cùng các bộ sưu tập vĩnh viễn của 6 bảo tàng và trung tâm nghệ thuật danh giá nhất của Pháp: Center Pompidou, Bảo Tàng Nghệ Thuật Hiện Đại Quốc Gia, Bảo Tàng Louvre, Bảo Tàng Orsay, Bảo Tàng Quốc Gia Picasso-Paris và Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris [riêng bảo này kéo dài triển lãm đến 18.09.2022].
Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris nằm trong trụ sở cũ của nhà thiết kế trên đại lộ Marceau ở Paris, là nơi trưng bày các bản phác thảo, ảnh Polaroid và vải toile quý hiếm, những thứ minh hoạ cho các quy trình và tay nghề thủ công thượng thừa đã tạo nên thời trang couture.
Văn phòng của Yves Saint Laurent được bảo tồn tại Bảo Tàng Yves Saint Laurent, trụ sở cũ của nhà thiết kế nằm trên đại lộ Marceau ở Paris. Nguồn: Julien Mignot for The New York Times.
Các nhà tổ chức cho biết, màn trình diễn đương đại của “Yves Saint Laurent Aux Musées” (tạm dịch: Yves Saint Laurent tại Bảo Tàng) đã được tiến hành trong suốt 18 tháng đại dịch; và đây là lần đầu tiên một nhà couture được vinh danh tại nhiều cơ sở kinh điển cùng một lúc như vậy. Nhưng chỉ là một trong những lần tiên phong khác của Saint Laurent, bởi ông còn là nhà couture đầu tiên chấp nhận thời trang ready-to-wear, người đầu tiên lấy cảm hứng thời trang từ phong cách đường phố, và là một trong những nhà thiết kế đầu tiên đưa những người mẫu da màu lên sàn runway. Tuy vậy, “Yves Saint Laurent Aux Musées” được cho rằng sẽ chấm dứt cuộc tranh luận lâu năm về việc liệu thời trang cao cấp có thuộc về nghệ thuật cao cấp hay không.
“Yves Saint Laurent Aux Musées” kỷ niệm 60 năm ngày Yves Saint Laurent lần đầu tiên trình diễn trên sàn runway. Ngày 29 tháng 1 năm 1962, nhà thiết kế 26 tuổi trình làng bộ sưu tập đầu tay mang tên mình. Kể từ ngày đó, Saint Laurent nắm bắt được một tầm nhìn và một phong cách – những thứ đã trở thành yếu tố quan trọng của ông trong suốt sự nghiệp và cho đến năm 2002, đánh dấu 40 năm phá bỏ các rào cản và giới thiệu những hình mẫu mới đầy táo bạo.
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: itsliquid.com
Các bộ y phục do Yves Saint Laurent thiết kế nói lên cả một nền văn hoá; chúng là hiện thân của một vũ trụ nghệ thuật sâu rộng. Niềm đam mê bất tận của ông với nghệ thuật thị giác, cả đương đại và lịch sử, đã đem lại nguồn tri thức sâu rộng và tiếp thêm năng lượng cho công việc của chính ông. Triển lãm mở rộng mới này nhằm truy tìm về vô số nền văn hoá và phong trào nghệ thuật mà Saint Laurent đã được truyền cảm hứng.
Được hình thành và thực hiện bởi Fondation Pierre Bergé – Yves Saint Laurent, “Yves Saint Laurent Aux Musées” sẽ thúc đẩy cuộc đối thoại giữa việc tuyển chọn các bộ y phục, bao gồm một số thiết kế mang tính biểu tượng nhất của nhà couture và các bộ sưu tập vĩnh viễn của 6 bảo tàng nổi bật nhất của Paris. Triển lãm tôn vinh tài hoa bậc thầy của Saint Laurent và cả nghệ thuật nói chung.
“… vào năm 2022, chúng ta sống trong một thời kỳ mà không cần thiết phải đặt câu hỏi về việc liệu thời trang có phải là nghệ thuật, hay liệu nghệ thuật có là nghệ thuật hay không” – Mouna Mekouar
Quy mô “xúc tu” (tentacular) của dự án khiến “Yves Saint Laurent Aux Musées” có khả năng liên kết thế giới của Yves Saint Laurent với các lĩnh vực nghệ thuật khác. Tại Centre Pompidou – Bảo Tàng Nghệ Thuật Hiện Đại Quốc Gia của Pháp, chúng ta sẽ thấy Yves Saint Laurent như một nghệ sỹ bắt nguồn từ thời đại của ông và đồng điệu sâu sắc với những phong trào nghệ thuật đáng chú ý nhất của thế kỷ XX.
Tại Centre Pompidou, chiếc váy Mondrian từ bộ sưu tập thu đông 1965 được trưng bày bên cạnh tác phẩm “Composition in Red, Blue and White II” của Piet Mondrian. Nguồn: Julien Mignot for The New York Times
Mouna Mekouar, đồng giám tuyển của chương trình và là một chuyên gia nghệ thuật đương đại (đây là triển lãm thời trang đầu tiên mà cô phụ trách), nói rằng mặc dù thời trang và nghệ thuật truyền thống tồn tại trong hai thế giới song song, nhưng sự tách biệt đó không còn được áp dụng nữa.
Trò chuyện với The New York Times tại Café Beaubourg, dưới bóng của Centre Pompidou, Mouna Mekouar cho biết: “Tôi nghĩ rằng, vào năm 2022, chúng ta sống trong một thời kỳ mà không cần thiết phải đặt câu hỏi về việc liệu thời trang có phải là nghệ thuật, hay liệu nghệ thuật có là nghệ thuật hay không“.
Mekouar nhận xét thêm: “Ngày nay, chúng ta đang sống trong một vũ trụ đa ngành và xuyên ngành được hình thành từ các đường link kết nối, vì vậy, các kiểu gắn mác cũ không còn thực sự có ý nghĩa. Tôi không nghĩ rằng, một người nào đó – dù họ là ai đi nữa, có thể hiểu bất kỳ nhà thiết kế thời trang nào, nếu không xem xét những sáng tạo đương đại xung quanh họ. Đồng thời, tôi không nghĩ chúng ta có thể hiểu một nghệ sỹ đương đại mà không nhìn vào những gì đang xảy ra trong thời trang“.
Và một tiết lộ từ giám tuyển Mekouar: không tổ chức nào do dự ngay khi cô đề xuất một chương trình triển lãm chung.
Một chiếc váy từ bộ sưu tập Picasso mùa thu đông năm 1979, với những ảnh hưởng ngầm [phần chân váy] phản ánh tác phẩm của nghệ sỹ người Pháp Sonia Delaunay, được trưng bày trong phòng Delaunay ở Centre Pompidou. Nguồn: Julien Mignot for The New York Times.
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: itsliquid.com
Picasso, nhân vật dẫn-đầu-không-cần-phải-bàn-cãi của thế kỷ XX, giữ một vị trí đặc biệt trong các tác phẩm của nhà couture Saint Laurent, điều đó hiển nhiên cũng trong tầm nhìn “vis à vis” [mặt đối mặt] tại Bảo Tàng Quốc Gia Picasso-Paris. Vẽ nên những mối tương quan kỳ lạ giữa các bộ môn nghệ thuật và trường phái tư tưởng, Yves Saint Laurent đã xen kẽ nhịp điệu và màu sắc, ánh sáng và kết cấu một cách sắc sảo, như có thể thấy trong các sự kết hợp được nhấn mạnh tại Bảo Tàng Nghệ Thuật Hiện Đại Quốc Gia.
Tại Bảo Tàng Nghệ Thuật Hiện Đại, các tác phẩm sắp đặt đã được tái sắp xếp và ánh sáng được điều chỉnh để làm nổi bật một khía cạnh khác của nghệ thuật thế kỷ XX, với chiếc áo khoác denim thuộc dòng ready-to-wear Rive Gauche xuân hè 1970 của nhà thiết kế, kết hợp với bức tranh của Daniel Buren [sinh năm 1938], nghệ sỹ đường phố một thời.
“Nhiệm vụ của chúng tôi là thể hiện nghệ thuật dưới mọi hình thức của nó” – Xavier Rey
Tại Bảo Tàng Lourve, du khách sẽ khám phá niềm đam mê của nhà couture với ánh sáng và niềm đam mê của ông đối với vàng, màu của mặt trời, thể hiện sự xa hoa thái quá trong nghệ thuật trang trí của Galerie d’Apollon [trong Lourve Palace, Paris].
Chiếc áo khoác “Homage à Ma Maison” được trưng bày tại Galerie d’Apollon trong Bảo Tàng Lourve, nơi có những chiếc vương miện trang sức của Pháp và bộ sưu tập pha lê, đá quý chạm khắc của Vua Louis XIV. Nguồn: Julien Mignot for The New York Times
Và cuộc khảo cứu thẩm mỹ này không thể được thấu hiểu đầy đủ, nếu không thừa nhận vai trò của Marcel Proust trong trí tưởng tượng của nhà couture vĩ đại. Niềm đam mê Proustian [mọi thứ về đại văn hào Marcel Proust] của Saint Laurent, cũng như cách ông thách thức các quy tắc giới tính khi kết hợp trang phục nữ giới và nam giới, mà công chúng sẽ được khám phá tại Bảo Tàng Orsay.
Bảo Tàng Orsay, nơi chuyên về các tác phẩm thế kỷ XIX, điểm tiếp xúc không phải nghệ thuật, mà là văn học. Marcel Proust, một đại văn hào với các tác phẩm là nguồn cảm hứng trọn đời của Saint Laurent, được tham khảo gián tiếp thông qua một trong những biểu tượng (trademarks) của nhà thiết kế – Le Smoking, một chiếc váy tuxedo dành cho phụ nữ – một cái gật đầu mang tính cấp tiến của khái niệm masculin-féminin (ngày nay được hiểu là sự linh hoạt/uyển chuyển về giới tính).
Đặt trước chiếc đồng hồ vĩ đại của Bảo Tàng Orsay ở lối vào dẫn đến bộ sưu tập trường phái Ấn Tượng là 5 bộ tuxedo, bao gồm bộ đầu tiên của Saint Laurent từ năm 1966, cũng như 2 bộ gown lấy cảm hứng từ Belle Époque [Thời Kỳ Tươi Đẹp]. Cả hai đều được thiết kế cho vũ hội Proust Ball năm 1971 [1] – một chiếc do Jane Birkin mặc, được làm thủ công bằng vải crêpe màu trắng ngà với tay áo phồng theo phom đùi-cừu (leg-of-mutton) và ren guipure, trong khi chiếc còn lại từng được mặc bởi bà chủ của vũ hội, Marie-Hélène de Rothschild [2], được may bằng satin màu ngà có viền đen.
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: museeyslparis.com
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: museeyslparis.com
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: museeyslparis.com
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: museeyslparis.com
Ông Madison Cox – chủ tịch Fondation Pierre Bergé – Yves Saint Laurent và là bạn đời của ông Bergé quá cố, lưu ý rằng ông tin Saint Laurent sẽ vui mừng với những gì mà ông đang duy trì. Ông Cox cũng cho biết thêm: “Có lẽ Saint Laurent không phải là người khiêm tốn nhất trên thế giới, nhưng tôi nghĩ anh ấy rất muốn được coi là một nghệ sỹ. Anh ấy là một người nghệ sỹ chưa được kể tên”.
“… Tôi không nghĩ chúng ta có thể hiểu một nghệ sỹ đương đại mà không nhìn vào những gì đang xảy ra trong thời trang” – Mouna Mekouar
Theo The New York Times, về mặt địa lý và theo nghĩa bóng, sự kiện này bao hàm rất nhiều mặt. Dù vậy, giám tuyển Makouar và ông Cox cho biết dự án “Yves Saint Laurent Aux Musées” chỉ đại diện một phần nhỏ cho các chủ đề vẫn chưa được khai thác, xuất phát từ khoảng 7.000 mẫu thiết kế (hoặc nhiều hơn thế) của Yves Saint Laurent, 50.000 món phụ kiện và hàng nghìn bản phác thảo cho các bộ sưu tập, đồ trang trí và trang phục, vốn đang được bảo quản trong các kho lưu trữ trên toàn nước Pháp. Ngoài ra, sự kiện này cũng không bao gồm hơn 250 bộ y phục và nguyên mẫu được nàng thơ Betty Catroux tặng cho Fondation Pierre Bergé – Yves Saint Laurent vào năm 2019.
Những bức ảnh Polaroid chụp bạn bè, những nàng thơ và người mẫu của Yves Saint Laurent. Nguồn: Julien Mignot for The New York Times.
Các tài liệu lưu trữ quan trọng của nhà mốt, được Pierre Bergé và Yves Saint Laurent bảo quản cẩn thận qua nhiều năm, sẽ được trưng bày tại Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris, như một phần mở rộng từ các kiệt tác được triển lãm trong những phòng trưng bày cố định, tại các bảo tàng đối tác ở Paris của dự án này. Rất nhiều người chưa biết, những tài liệu lưu trữ này sẽ giúp họ hiểu được sự ra đời của thời trang may đo cao cấp.
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: itsliquid.com
Nguồn lưu trữ của Fondation Pierre Bergé – Yves Saint Laurent minh chứng cho công việc hàng ngày bên trong các nhà thời trang cao cấp, cung cấp góc nhìn sâu sắc về quá trình sáng tạo của Saint Laurent và tôn vinh số đông những người đồng hành cực kỳ quan trọng của nhà thiết kế. Kho lưu trữ và các cuộc triển lãm ở các bảo tàng đối tác sẽ cho phép chúng ta truy cứu hành trình sáng tạo độc đáo của Yves Saint Laurent.
Được hình thành như một dạng quần đảo, dự án “Yves Saint Laurent Aux Musées” sẽ mang đến các hình thức đối thoại mới, và khuyến khích du khách tạo dựng hành trình khám phá của riêng họ từ bảo tàng này sang bảo tàng khác; cũng như dẫn dắt người xem đến những địa thế thẩm mỹ quen thuộc hơn hoặc mới mẻ hơn. “Yves Saint Laurent Aux Musées” tìm cách vượt ra khỏi khuôn khổ truyền thống của một cuộc triển lãm; và cách mà nó sẽ được trải nghiệm – thông qua việc trưng bày những yếu tố mà nếu khác đi thì sẽ không được chú ý, thông qua việc chơi đùa trên nhiều mối tương quan, những sự kết nối không thể nghi ngờ – kết quả là, triển lãm sẽ tạo ra một cái nhìn mới về tác phẩm của Yves Saint Laurent.
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: museeyslparis.com
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: museeyslparis.com
Ông Xavier Rey, giám đốc của Centre Pompidou cho biết: “Nhiệm vụ của chúng tôi là thể hiện nghệ thuật dưới mọi hình thức của nó. Thông qua các nhà thiết kế ngày nay, chúng tôi nhận thấy, hơn bao giờ hết, thời trang có một vị trí chính đáng“.
Hình ảnh từ Bảo Tàng Yves Saint Laurent Paris. Nguồn: itsliquid.com
Chú thích
[1] Theo museeyslparis.com, vào ngày 2 tháng 12 năm 1971, Marie-Hélène de Rothschild đã tổ chức một vũ hội tại Château de Ferrières để kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Marcel Proust. Yves Saint Laurent đã thiết kế những bộ y phục lấy cảm hứng từ Belle Époque cho Nan Kempner, Hélène Rochas, Jane Birkin, và cho cả Marie-Hélène de Rothschild.
[2] Marie-Hélène de Rothschild (1927 – 1996) là một socialité (một người nổi tiếng) của xã hội thượng lưu Paris và là thành viên của gia tộc Rothschild nổi tiếng trong ngành ngân hàng của Pháp.
