“Tình bạn và rượu có gì giống nhau? Đó là… càng để lâu, càng đậm sâu”. Một câu ngạn ngữ cổ đã nói như thế.

Từ thuở khai thiên lập địa

Vào năm 3000 TCN, ở Ai Cập đã có sự xuất hiện của những bình rượu vang được đặt trong lăng mộ hoàng gia để cùng người đã mất lên hành trình sang thế giới bên kia. Lúc bấy giờ, nho đen, giống nho chính để sản xuất ra rượu, quý hiếm đến mức được ví như đôi mắt của thần Horus, vị thần cai quản bầu trời và được xem như thần của mọi thần ở Ai Cập. Những bình rượu vang từ thời điểm đó đã được dán nhãn để phân biệt vườn nho và khu vực sản xuất. Nhiều người cho rằng đó chính là sự khởi đầu cho hệ thống chỉ dẫn địa lý, hệ thống phân cấp rượu vang sau này.

Từ thời Ai Cập cổ đại, người ta đã biết lên men nho và để vào những thùng gốm để làm thành rượu.

Trong khi đó, tại Hy Lạp, rượu nho là thức uống truyền thống không thể thiếu trong những bữa tiệc. Người Hy Lạp có hẳn một vị thần riêng để bảo hộ nho, tương truyền là người đã dạy cho những nông dân đầu tiên biết làm ra rượu nho, chính là thần Dionysus. Ông đại diện cho sự sung túc, những bữa tiệc và niềm hoan hỉ. Người dân La Mã cũng có một vị thần tương tự có tên là Bacchus, họ cầu nguyện với ông rất thường xuyên và tiêu thụ trung bình một chai rượu vang mỗi ngày.

Điều thú vị là nguồn gốc xuất xứ của rượu không đến từ những vùng nổi tiếng mà chúng ta biết ngày nay như Pháp, Ý hay Chile, mà là từ một hang động cổ đại ở Armenia, một quốc gia Tây Á. Vào khoảng năm 4100 TCN, theo truyền thuyết Ba Tư, một tì thiếp trong cung vua đau buồn vì bị trục xuất nên quyết định tự tử trong một thùng nho lên men được cho rằng rất độc. Nào ngờ nàng không chết, mà còn phát hiện ra thứ nước này rất ngon. Nhà vua sau khi biết chuyện đã ngay lập tức ra lệnh triệu tập tất cả các giống nho ngon trong nước để tiến hành ủ lên men, từ đó sinh ra rượu vang.

Thậm chí tại Trung Quốc, vào thời kỳ đồ đá ở vùng châu thổ sông Hoàng Hà, đã có các bộ lạc lên men mật ong, gạo và nhiều loại trái cây khác nhau và tích trữ chúng trong những bình đất nung lớn chôn xuống đất tạo thành rượu. Rượu vang cũng được tìm thấy ở khu vực là Iran ngày nay từ năm 5000 TCN, sau đó là ở khu vực Sicily từ năm 4000 TCN.

Đến thời kỳ giao thương rộng mở

Đi theo sự phát triển của giao thương, buôn bán, Con Đường Tơ Lụa và những hải trình tìm kiếm các vùng đất mới vòng quanh thế giới đã nhanh chóng mang rượu vang lan toả đến nhiều nơi.

Một số nền văn hóa cổ xưa đã biết làm rượu vang. Mũi tên mô tả sự phổ biến chung của kiến ​​thức về rượu vang.

Người Phoenicia, một nền văn minh phát triển mạnh về giao thương hàng hải ở khắp Địa Trung Hải những năm 1550 đến năm 300 TCN là những người đã góp phần truyền bá rượu vang mạnh mẽ. Đi theo các con thuyền của họ là những chiếc bình gốm có tay cầm và đế nhọn để mang rượu vang đi bán cho các nền văn hóa Israel và Hy Lạp cổ đại.

Nhiều cách làm rượu vang hiện đại bắt nguồn từ Hy Lạp cổ đại, đưa rượu vang trở thành một phần quan trọng trong nền kinh tế của Hy Lạp. Ở Rome, rượu vang là một phần không thể thiếu trong văn hóa. Hầu hết các khu vực sản xuất rượu vang lớn ở Tây Âu ngày nay đều được thành lập từ thời La Mã.

Vào khoảng năm 900 TCN, hoạt động sản xuất rượu vang dần trở nên hiện đại hơn và những người ở Bắc Âu đã phát hiện việc dùng gỗ sồi để lưu trữ rượu vang giúp tăng thêm hương vị. Trong khoảng thời gian này, thùng và chai thủy tinh cũng được phát minh nhằm mục đích bảo quản rượu. Ngay cả khi đế chế La Mã sụp đổ, Giáo hội Công giáo vẫn bảo tồn công nghệ sản xuất rượu vang và trồng nho vì vai trò quan trọng của nó với đại chúng.

Bình rượu Amphora bằng gốm được phát hiện từ một vụ đắm tàu của người Phoenician đi giao thương

Rượu vang vẫn tiếp tục là một phần quan trọng trong suốt hơn 1000 năm lịch sử sau đó. Càng về sau này, phương thức sản xuất rượu vang càng được nâng cấp, từ việc chế tạo ra chai thuỷ tinh với nút bần để dễ vận chuyển, đến các nhà máy với dây chuyền sản xuất hiện đại, với Chateau de Goulaine tại Pháp được xem là nhà máy rượu vang lâu đời nhất.

Những vườn nho lớn được hình thành, những giống nho nổi tiếng bắt đầu được đưa từ châu Âu sang châu Mỹ để canh tác. Những người trồng nho trở thành người nắm giữ vai trò tối quan trọng cho sự thành công của những mẻ rượu vang ra lò. Tuy nhiên, nghề làm rượu chưa bao giờ dễ dàng. Một lứa rượu vang ngon bắt nguồn từ những giống cây chất lượng, được canh tác và chăm sóc một cách cẩn thận, tỉ mỉ kể từ lúc chúng chưa leo giàn. Nho là một loại cây dây leo rất khó kiểm soát, vậy nên, người nông dân luôn phải “trông trời, trông đất, trông mây” để giữ cho những vụ mùa bội thu. Tùy thuộc vào khí hậu, thổ nhưỡng, điều kiện chăm sóc cũng như như cầu riêng của từng giống nho, mà sẽ có những mẻ vang không năm nào giống năm nào.

Vườn nho cổ đại ở Pompeii

Ghi dấu khắp nơi trên thế giới

Đã có những chai vang nổi tiếng khiến người ta sẵn sàng chi hàng trăm ngàn đô-la để sở hữu. Tại cuộc đấu giá Sotheby’s ở New York vào tháng 10 năm 2018, chai vang Domaine de la Romanée Conti được ước tính với giá ban đầu là 32.000 USD, nhưng kết thúc với mức giá chóng mặt 558.000 USD, tăng gấp hơn 25 lần! Rượu vang Romanée-Conti là một trong những loại rượu được tìm kiếm nhiều nhất trên thế giới với chất lượng tuyệt hảo vì nho trồng ở vườn luôn được canh tác để đạt đến độ chín mọng tối ưu.

Chai Romance Confetti 1945 có giá bán 558.000 USD tại đấu giá Sotheby’s

Hiện nay, góp mặt trong danh sách những dòng vang nổi tiếng nhất bao gồm Pinot Noir – loại rượu vang đỏ nhẹ phổ biến nhất trên thế giới với hương thơm trái cây, hoa và gia vị nổi bật; Chardonnay – loại vang trắng phổ biến nhất xuất xứ từ vùng Burgundy, Pháp và được ví như dòng rượu vang vương giả nhất trưởng thành sau hàng trăm năm ủ kín; và cuối cùng là Cabernet Sauvignon – một trong những loại rượu vang ra đời từ một lần vô tình phối nhầm giống nho Cabernet Franc đỏ cùng Sauvignon Blanc trắng, cho ra kết quả mỹ mãn mang hương vị phong phú và hàm lượng tannin cao.

Di sản bất biến của thời gian

Với gần 10.000 năm lịch sử, rượu vang đã trở thành một phần không thể thiếu trong suốt quá trình phát triển của loài người, trở thành di sản bất di bất dịch theo năm tháng. Việc học và hiểu về vang khiến cho người ta cảm thấy quá trình này càng đi sâu hoặc càng biết ít và lại càng có thêm khao khát để được khám phá và hiểu hơn.

Mỗi một trai vang chứa trong mình câu chuyện của những vườn nho bạt ngàn, những giai thoại lịch sử, những cuộc viễn chinh lênh đênh trên biển lớn, đến những thời kỳ hưng thịnh nhất của mỗi nền văn minh từ cổ chí kim. Đó là lý do tại sao mỗi một chai vang đều là độc nhất vô nhị. Nhưng chúng thu hút không chỉ bởi vì bề dày lịch sử, mà còn bởi những hương vị đa dạng thay đổi liên tục theo mùa, khí hậu, thổ nhưỡng và cách chăm sóc của bàn tay con người. Đó là những câu chuyện truyền đời, về những gia đình đã cùng nhau phát triển nghề trồng nho và làm rượu vang. Vì thế trong mỗi chai rượu, đều mang vẻ đẹp của sự vun trồng từ đời trước, sự thu hoạch của đời sau.

Kể cả khi có rất nhiều loại rượu khác xuất hiện và thống lĩnh thế giới như whisky, rum hay vodka,… vang vẫn giữ được vị thế không đổi trong lòng những người yêu mến sự thâm trầm, sâu sắc. Cũng vì thế mà loại rượu này không thể thiếu trên mỗi bàn tiệc cao cấp, là biểu tượng cho sự thanh lịch, thanh cao. Khác với các loại rượu khác, quá trình trưởng thành của vang không dừng lại kể cả khi chúng đã được lấy ra khỏi thùng ủ và đưa vào những chai riêng riêng biệt, tạo nên cảm giác thâm trầm và kín kẽ, như thể đã được tôi luyện, hun đúc sau hàng nghìn năm yên lặng, sẵn sàng câu chuyện để lan toả với đời.