Sarah Burton & Những điều chưa kể
Từng là một người trầm lặng, tận tụy đứng sau bóng hình của Alexander McQueen, nhưng sau khi anh qua đời, Sarah Burton đã tiếp tục hoàn thành bộ sưu tập và đảm nhận vị trí nhà thiết kế dẫn đầu thương hiệu một cách hoàn hảo.
Chân dung NTK Sarah Burton.
Đối với Sarah Burton, sự ra đi của Alexander McQueen – cấp trên, người bạn thân thiết và người hướng dẫn của cô – là một mất mát lớn. Nhưng Sarah không để mình chỉ ngồi đó và đau khổ, cô tiếp tục hoàn thành bộ sưu tập và đảm nhận vị trí nhà thiết kế dẫn đầu thương hiệu. Sau đó cô còn làm nên chiếc váy cưới của thập kỉ dành cho công nương Catherine Elizabeth Middleton. Và Sarah làm tất cả những việc đó dưới danh tiếng của một tài năng hàng đầu thế giới, Alexander McQueen.
Sarah Burton và Alexander McQueen năm 1997.
1. Thiên nhiên – “cái nôi” thời trang của Sarah Burton
Sarah Burton từng được mô tả là một người phụ nữ đẹp, sáng dạ và đã vượt qua nhiều thử thách cuộc sống. Sarah lớn lên ở ngoại ô Manchester, cha cô là một kế toán viên, mẹ là giáo viên dạy nhạc, cô có bốn anh chị em. Khi nói về thời thơ ấu của mình, Sarah nhắc đến việc giáo dục trong gia đình rất nhiều, cha cô đã luôn nhắc cô rằng tri thức là thứ “không ai có thể lấy đi từ con”.
Những buổi cuối tuần, Sarah và các anh chị em mình thường thăm những nơi như Manchester Art Gallery, nơi cô đã say mê đắm chìm trong những bức tranh theo trường phái pre-raphaelite.
Sarah nói rằng cô đã có một tuổi thơ cực kỳ hạnh phúc. Sự u ám được giữ lại, nhường chỗ cho cô lớn lên giữa thiên nhiên tươi đẹp của phương Bắc, bên những ngọn đồi gió hú, thung lũng xanh rộng và dài là nơi truyền cảm hứng cho những thiết kế của cô.
Tôi không có sự đen tối. Tôi không bị ám ảnh bởi những thứ đen tối, u ám và ma mị. Tôi không có những câu chuyện như vậy trong tuổi trẻ của mình – Sarah Burton
Sarah chia sẻ: “Tôi lớn lên ở vùng quê, tôi luôn yêu thiên nhiên. Khi tôi là một đứa trẻ, tôi yêu vẽ và tô tranh – đó là thật ra là mối tình đầu của tôi. Sau đó tôi bắt đầu vẽ quần áo, nhưng những thứ đầu tiên tôi vẽ chính là hoa và thực vật. Tôi thường vẽ khi chúng tôi chơi bên ngoài”.
Sarah thời kỳ còn là trợ lý của NTK Alexander McQueen.
Theo Sarah, thời trang không phải là thứ gì đó ở sẵn trong đầu: “Tôi học từ những ngày đầu tiên, đó là bạn phải làm theo trái tim mình, dù ai nói gì đi chăng nữa. Công việc của tôi khá đáng sợ – tôi không phải là người hét to nhất, tính tôi khá ngại ngùng, đó cũng là lý do tại sao tôi miễn cưỡng khi cần phải xuất hiện trước công chúng”.
Tôi yêu thiên nhiên và thích sự lãng mạn, tôi gần như không có chiếc áo giáp để tồn tại ở một cuộc thi không có vòng chung kết trong thế giới đặc biệt này. Nhưng tôi có sự mạnh mẽ của riêng tôi. – Sarah Burton.
2. Trung thành với McQueen, nhưng Sarah vẫn là Sarah
Trong những bộ sưu tập của Sarah Burton, không có gì trông u ám và đen tối, nhưng có thể thấy sự thông minh ở khắp mọi nơi. Những thứ cô tạo ra chính là những sản phẩm đỉnh cao của nghệ thuật, những thứ kỳ ảo giống như những giấc mơ. Cứ như thể những chất liệu – lụa tơ tằm, lụa tơ sống (organza) và da thuộc không phải đang sống trong câu chuyện của chúng mà là trong chính câu chuyện cá nhân của cô, bóng tối và ánh sáng.
BST của Alexander McQueen tại Tuần lễ thời trang Paris mùa Xuân Hè 2018.
Đôi khi những điểm giống nhau về phong cách của Sarah với McQueen tạo ra những chỉ trích chống lại cô. Sarah cười: “Họ nghĩ tôi làm gì trong từng ấy năm, quét dọn chăng”?
Sarah chính là người giúp McQueen vẽ ra bộ sưu tập đình đám giúp nhà mốt nổi tiếng. Là một người nhút nhát, nhưng Sarah đã không ngại ngùng tham gia cùng với McQueen trong hành trình sáng tạo điên khùng: những bộ body-contoured corsets, áo choàng với bộ xương cáo được sơn màu vàng, những sản phẩm đầy khiêu gợi (bondage), chiếc dù theo phong cách Kimono, hay những chiếc váy cưới kết hợp với sừng hươu. Cô giúp sáng tạo những thiết kế đó và đưa nhà mốt vượt qua nhiều thử thách.
Alexander McQueen SS16.
Nhưng Sarah chắc chắn là một kiểu nghệ sĩ rất khác. Rất khó để nhìn ra sự u ám đen tối, mang đầy ám ảnh về sự phá hủy trong lối thẩm mỹ của McQueen ở Burton (như trong buổi diễn đình đám của NTK “Highland Rape” mô phỏng về một sự “hiếp dâm” của Scotland bởi nước Anh).
Dưới thời Sarah, “phần tối” của Burton được ẩn giấu đi, và điều này càng bất ngờ hơn khi nó lại đến từ sự lạc quan và tươi vui của Sarah. Sự ám ảnh của cô lãng mạn hơn, những vật liệu mà cô dùng càng ngày càng trở nên kỳ lạ, với thiên hướng nói về sự chịu đựng cuộc sống đời thường và trở về với thiên nhiên dù cho bản chất của tự nhiên hết sức tàn khốc. Những sản phẩm dễ mặc, sáng sủa, với các chi tiết nhỏ và những đường nét thủ công tuyệt vời của Sarah đã mang lại một đối tượng khách hàng mới và lớn hơn cho nhà mốt.
Alexander McQueen AW18.
3. Ký ức yêu thương trở thành động lực
Cô đặc biệt trung thành với Lee McQueen, một vài lần trong cuộc trò chuyện, cô dường như sắp chực trào nước mắt. “Anh ấy đã ngồi ở đây, hoặc ở chỗ đó”! – Sarah chỉ vào 2 chiếc ghế. “Thỉnh thoảng anh ấy gọi cho tôi vào lúc 3 giờ sáng chỉ để trò chuyện. Tôi có thể làm bất cứ thứ gì vì anh ấy, tôi yêu cách Lee luôn là chính mình”.
Khi McQueen qua đời, Sarah đã muốn nghỉ việc. Lúc đó, mọi người bắt đầu bỏ đi, và cô đã nghĩ “còn gì mà mình định làm nữa”?
Nhưng một tài năng lớn như McQueen là di sản, và di sản đó sẽ càng ngày càng lớn mạnh. Lee chính là Marilyn Monroe, là James Dean. Và Sarah mong muốn thương hiệu mà anh đã tạo ra sẽ tiếp tục vinh danh những ký ức về anh. Cô thừa nhận: “Nói thật rằng tôi đã mất một thời gian tự trấn an mình không nên sợ hãi, bởi tôi nhận ra công ty cần mình cố gắng tốt nhất có thể”.
Tất cả những nhà mốt vĩ đại đều phải vượt qua tên tuổi của những vị thiên tài của mình khi họ không còn: Coco Chanel, Cristobal Balenciaga và Yves Saint Laurent. Sarah đã phải trải qua những chấn thương tâm lý mà phải đến tận bây giờ, cô mới có thể nói ra sự thật.
Sarah Burton đã phải trải qua những chấn thương tâm lý khi McQueen qua đời.
Công việc đã sang một trang mới, và nó phát triển tiếp bằng những bước đi của Sarah. Cô biết rằng nếu còn McQueen, anh cũng sẽ yêu cầu như vậy. Dù cho rất khó khăn, cuối cùng Sarah đã sẵn sàng để Lee ra đi. Vào thời khắc quan trọng đó, cô đã đốt một cây nến trong phòng của Lee và tắt hết điện đi. Ở cùng cây nến này, Sarah đã ra một quyết định lớn lao. Và đồng nghiệp đều thấy nhẹ nhõm khi cô tiếp tục đảm nhận công việc.
Cô có cảm thấy giận dữ anh ấy không? Bởi vì anh ấy rời bỏ cô. Bởi vì anh ấy phá huỷ bản thân mình. Vì cô phải hoàn thành bộ sưu tập của anh ấy. Vì cô phải nhận trách nhiệm đột ngột và có lẽ không ai cho phép cô được quyền giận dữ? Sarah nói: “Tôi không chắc. Nhưng thứ khó khăn nhất đó là tôi chưa bao giờ thực sự hiểu được những áp lực mà anh ấy đã phải trải qua. Anh ấy có thể đối phó với nhiều kiểu người “khó nhằn” và bảo họ “im lặng”, nhưng tôi không phải kiểu người dễ dàng làm được như vậy”.
Lee là một họa sĩ với những đường vẽ khổng lồ, còn tôi chỉ là những nét vẽ nhỏ xinh. – Sarah Burton.
Alexander McQueen by Sarah Burton Spring Summer 2011.
4. Kỷ nguyên của Sarah
Kể từ sau cái ngày đen tối đó, giới truyền thông luôn theo sát Sarah. Áp lực rất lớn, nhưng dù cho đau buồn, sợ hãi và nghi ngờ, Sarah vẫn giữ vững được mỹ quan của riêng mình: “Lee và tôi không được tạo nên từ cùng một trang phục, nhưng chúng tôi đôi khi lại tạo ra những trang phục giống nhau. Vì vậy không có gì ngạc nhiên, chúng tôi cùng chia sẻ điểm sáng tạo cơ bản sau nhiều năm làm việc cùng nhau.
Tôi rất yêu quý Lee, nhưng anh ấy đã mất. Và tôi cũng đã mất quá nhiều thời gian cho việc lo lắng về tầm ảnh hưởng của Lee. Giờ đây điều đó cần chấm dứt, tôi cần mở ra một kỉ nguyên mới. Những quyết định sắp tới sẽ rất táo bạo, mạnh mẽ, liên tục đổi mới hàng ngày”.
Tất cả các nhà mốt vĩ đại đều biết rằng di sản không được phép là một “lời nguyền”, mà phải là cơ hội sáng tạo tuyệt vời. Tôi và công ty chúng tôi đang theo đuổi cơ hội đó. – Sarah Burton.
Tại trường học Withington Girls’ School, nơi Sarah theo học vào những năm 80, có một khẩu hiệu “ad lucem” – đi về phía ánh sáng. Nếu như bạn luôn nghĩ về điều tích cực, tự khắc những chuyển động của bạn sẽ đi theo hướng ánh sáng. Trong show diễn mùa thu của Alexander McQueen vừa qua, Sarah Burton đã áp dụng những điều này, giống như một nhà ảo thuật.
Sarah Burton có tầm nhìn của riêng mình, cùng tầm nhìn khác biệt từ McQueen.
Một vùng đất kì lạ, phủ đầy cây cối và sương mù (không có liên hệ với cảnh vật thời thơ ấu của cô). Đó là sự kết hợp những đặc điểm nổi bật của nhà mốt – sự tưởng tượng hoang dại và kĩ năng may đo tuyệt đẹp. Ở đó còn có sự “lãng mạn trong khủng hoảng” của các chị em nhà Bronte, của một Heathcliff bị nguyền rủa, bị đeo bám bởi bàn tay lạnh lẽo của cái chết, với những hình ảnh cửa sổ, những con cú, giấc mơ và những bài thơ của Samuel Taylor Coleridge mà Sarah nhắc tới.
Trái ngược với hình ảnh u ám, đen tối trầm uất “lộ ra mặt” của thời McQueen như những chiếc sọ đầu lâu, những chiếc tàu chìm, những bệnh nhân bị giam lỏng hay những con chim săn mồi… bóng tối của Sarah nhẹ nhàng và khó đoán hơn. Cô có thể thấy một con ruồi trên thuốc mỡ, hay vết nứt của một tách trà, hoặc những chi tiết nhỏ có thể khiến cho những vật bình thường trở nên lạ lùng.
Alexander McQueen FW 17
5. “Tôi không muốn là người trên thảm đỏ”
Sarah Burton chưa bao giờ hứng thú với việc trở thành một ngôi sao thiết kế. Cô nói: “Thành thật mà nói, đã có thời điểm nếu tôi có thể biến mất khỏi ngành này, tôi sẽ làm ngay. Tôi đã phải tự đấu tranh về việc này. Tôi không quan tâm tới những bữa tiệc. Tôi ghét việc chụp ảnh. Khi Met Ball diễn ra, tôi muốn đi qua cửa sau. Khi buổi trình diễn của McQueen diễn ra (buổi trình diễn trở thành sự kiện lớn nhất trong lịch sử của bảo tàng), tôi đã không muốn đi trên thảm đỏ. Tôi trông không giống như một người làm thời trang, tôi không “chất”. Khi những người nổi tiếng tới vỗ vai làm quen, tôi đã nghĩ họ yêu cầu tôi tránh đường cho họ”.
Nhưng điều đó thật sự không làm phiền Sarah, cô thường cười đùa về việc đó với chồng, rằng cô yêu những người thật sự là chính mình. Với Sarah, thay vì đứng trên thảm đỏ với cảm giác ngại ngùng xấu hổ, cô chỉ muốn “đứng” trong công việc của cô. Sarah cảm thấy nhẹ nhõm khi có thể nói về những thiết kế và nguồn cảm hứng.
Công nương Catherine Elizabeth Middleton với váy cưới do Sarah Burton thiết kế.
Trả lời câu hỏi vì sao cô cứ luôn né tránh phát ngôn với báo chí về việc thiết kế chiếc váy cưới của công nương Catherine Alizabeth, Sarah chia sẻ: “Tôi biết rằng chúng ta đang sống trong một nền văn hóa bị ám ảnh bởi danh vọng. Nhưng tôi tin rằng sự riêng tư là một phẩm chất và mối quan hệ với khách hàng là riêng tư. Tôi chưa bao giờ là một con người rụt rè hay một người bị điều khiển bởi nỗi sợ hãi cả. Tôi yêu việc thiết kế nên chiếc váy đó, và tôi đặt trái tim của mình vào nó. Tôi tôn trọng tính riêng tư của dự án đáng yêu này và cả những tình bạn mà được hình thành trong quá trình của dự án.
Giờ là kỉ nguyên của những câu chuyện phiếm, và có những người trong giới truyền thông luôn muốn thêu dệt nên những câu chuyện đen tối, li kì nào đó. Nhưng điều ước của một người phụ nữ trẻ thông minh với trí tưởng tượng phong phú cho một chiếc váy cưới đẹp hoặc bất cứ chiếc váy nào) cũng là điểm bình thường nhất trên thế giới. Và tôi rất vinh dự khi được chọn cho thử thách này”.
Sarah đã tạo ra chiếc váy nổi tiếng nhất thế giới như một sự khẳng định rằng cô không chỉ sẵn sàng đưa giá trị của mình vào nơi làm việc, cuộc sống cá nhân của mình mà giờ đây còn đưa vào hình ảnh của mình trước công chúng.
Alexander McQueen RTW Fall 2018.
Khi ghé qua sân khấu của buổi diễn menswear ở London cách đây vài năm của Sarah, giới mộ điệu thời trang thấy một hàng dài người đang xếp hàng chờ để chúc mừng những gì cô đã làm. Đó là một show diễn tuyệt vời, những chiếc áo khoác dài đơn giản với những đường chỉ màu đỏ được làm từ chất liệu kẻ sọc hoàng gia (Prince of Wales check), những hoạ tiết răng cưa và những họa tiết Kabuki trừu tượng đã giúp biểu tượng vượt ra khỏi khuôn khổ biểu tượng nước Anh.
Thời trang sẽ không bao giờ bão hoà, miễn là vẫn có những người luôn sẵn lòng đón nhận sức sống của nền văn hóa. Đó là thứ chúng tôi làm tại McQueen và luôn luôn như vậy. – Sarah Burton.
Những ai biết Burton đều ngưỡng mộ cô, và rất nhiều trong số họ đã đợi chờ rất kiên nhẫn cho tới khi cô chính thức nói lên tiếng nói của chính mình. Họ ủng hộ những thành công mà cô đang có, để ánh sáng của Alexander McQueen chiếu rọi khắp nơi, cả quá khứ và hiện tại.
