Có một thực tế là tại Việt Nam nhiều năm qua, với các dự án lớn, kiến trúc sư, nhà thiết kế thường bị mất cơ hội ngay trên sân nhà. Một trong những nguyên nhân chính là do concept chưa đủ sáng tạo. Nhưng nếu nhìn vào nguyên nhân xa hơn, chúng ta có những định kiến rằng: “Sáng tạo từ phương Tây, mình chỉ học theo.”

Sự khác biệt “quan điểm giáo dục” dẫn đến sự khác biệt về “tư duy sáng tạo”. Sự khác biệt căn bản giữa văn minh phương Đông và văn minh phương Tây thể hiện ở chỗ, trong khi các nền văn hoá phương Đông chú trọng đến quá khứ, lo giữ gìn di sản quá khứ, tinh thần thụ động học hỏi từ những gì cha ông để lại, nền giáo dục của rất nhiều nước chịu ảnh hưởng từ đạo Khổng; thì các dân tộc phương Tây lại chú tâm vào tương lai, sáng tạo và đổi mới không ngừng, họ đề cao tính cá nhân, tiềm năng con người và đề cao phát minh cho loài người.

Sáng tạo là một kỹ năng, không phải chỉ là năng khiếu. Sáng tạo là công cụ tư duy, vì vậy có thể rèn luyện được và phải đi từ dễ đến khó. Dễ là theo từng công cụ hỗ trợ (như trong cuốn sách trình bày theo từng thuật sáng tạo). Khó dần là sau khi thực hành theo, dần dần sáng tạo là của bản thân mỗi cá nhân và thành bản năng thứ 2 (bản năng tới sau do rèn luyện)

Từ TRIZ đến CADA

Phương pháp sáng tạo ứng dụng trong ngành thiết kế và kiến trúc (Creative Approach in Design and Architecture/CADA) được hình thành trên nền tảng của phương pháp TRIZ (Lý thuyết giải các bài toán sáng chế của Altshuller, nhà phát minh sáng chế người Nga). Phương pháp này được giảng viên, kiến trúc sư Nguyên Hạnh Nguyên quan tâm nghiên cứu từ năm 2005 và áp dụng từ năm 2008 đến nay cho công việc thiết kế và hướng dẫn sinh viên. Thấy rõ những giá trị vượt trội của nó so với những công cụ tư duy khác, tác giả đã chính thức làm đề tài khoa học tại trường ĐH Kiến trúc TP.HCM và được đánh giá tốt.

Viết cuốn sách CADA là mục tiêu cuối cùng của tác giả để đưa sáng tạo gần với người dùng. Ngoài ra, Từ TRIZ đến CADA, tác giả xây dựng hệ thống các thuật dựa trên 3 tiêu chí gồm:

– Tính phổ quát: hoạt động của ngành kiến trúc nói riêng và ngành thiết kế nói chung có sự kết hợp nhiều lĩnh vực, có tính đa ngành, phương pháp sáng tạo phải áp dụng được cho tất cả các môi trường này.

– Tính kế thừa: Dựa vào những kinh nghiệm và nghiên cứu của Altshuller để cải thiện, hoàn thiện cho ngành thiết kế. Sau đó khi áp dụng, tác giả cũng mong muốn truyền tinh thần “đi tiếp” với mục đích khiến cho đối tượng người đọc sẽ có cảm hứng để mở rộng và viết riêng cho lĩnh vực chuyên sâu của mình.

– Tính gần gũi: Ngành thiết kế là một ngành được tạo ra để phục vụ những nhu cầu và vấn đề của con người, thế nên các phương pháp phải gắn với công việc thiết thực, cụ thể và có thể được sử dụng trong nhiều ngữ cảnh linh hoạt.

Cuốn sách này là tâm huyết của tác giả với mong muốn CADA được phổ biến để hỗ trợ và trở thành công cụ sáng tạo trong ngành kiến trúc nói riêng và ngành thiết kế nói chung.